جلسه ساعت شانزده و سي دقيقه روز پنجشنبه هفتم ارديبهشت ماه

1368 هجري شمسي برابر با بيستم رمضان المبارك 1409 هجري

قمري به رياست آقاي سيد علي خامنه‎اي تشكيل شده .


فهرست مطالب :

1- اعلام رسميت جلسه و تلاوت آياتي از كلاًم الله مجيد . . . . .

2- بيانات رئيس موقت ( آقاي سيد علي خامنه‎اي ) و بعضي از اعضاي پيرامون انتخابات

هيأت رئيسه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

3- انتخابات هيأت رئيسه شوراي بازنگري قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران . . . . .

4- بحث پيرامون چگونگي شروع كار . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .

5- پايان جلسه و تاريخ و محل تشكيل جلسه آينده . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .








( اعضاي شورا حضرات آقايان :

احمد آذري قمي – حسن ابراهيم حبيبي – محمد امامي كاشاني – ابراهيم اميني – اسدالله بيات – محمدرضا توسلي – احمد جنتي – نجفقلي حبيبي – سيد علي خامنه‎اي – سيد هادي خامنه‎اي – ابوالقاسم خزعلي – محمد دانش زادة مؤمن – سيد حسن طاهري خرم آبادي عباس علي عميد زنجاني – مهدي كروبي – محمد محمدي گيلاني – علي مشكيني – ميرحسين موسوي – سيد عبدالكريم موسوي اردبيلي – سيد محمد موسوي خوئيني ها – محمدرضا مهدوي كني عبدالله نوري – اكبر هاشمي رفسنجاني – حسين هاشميان – محمد يزدي )

1-اعلام رسميت جلسه و تلاوت آياتي از كلاًم الله مجيد

رئيس- بسم الله الرحمن الرحيم . جلسه با حضور كليه اعضاء رسمي است . چند آيه از كلاًم الله مجيد قرائت شود :

حجت الاسلام نوري :

اللهم صل علي محمد و آل محمد

اعوذ بالله من الشيطان الرجيم – بسم الله الرحمن الرحيم

آن الله هو ربي و ربكم فاعبدوه هذا صراط مستقيم ] فاختلف الاحزاب من بينهم فويل للذين ظلموا من عذاب يوم اليم ] هل ينظرون الا الساعه آن تاتيهم بغته و هم لايشعرون ] الا خلاء يومئذ بعضهم لبعض عدو الا المتقين ] يا عباد لا خوف عليكم اليوم و لا انتم تحزنون ] الذين آمنو بآياتنا و كانوا مسلمين ] ادخلوا الجنه انتم و ازواجكم تحبرون ] يطاف عليهم بصحاف من ذهب و اكواب و فيها ما تشتهيه الا نفس و تلذ الا عين و انتم فيها خالدون ] و تلك الجنه‍التي اورثتموها بما كنتم تعملون ] لكم فيها فاكهه كثيره منها تاكلون (73) آن المجرمين في عذاب جهنم خالدون ]

(صدق الله العلي العظيم – حضار صلوات فرستادند)

(( از آيه 63 تا 74 سورا الزخرف ))

2- بيانات رئيس موقت (آقاي سيد علي خامنه‎اي) و بعضي از اعضاء

پيرامون انتخابات هيأت رئيسه

سيد علي خامنه‎اي – بسم الله الرحمن الرحيم . به همه آقايان عزيز و محترم خير مقدم عرض مي كنم و اميدوارم كه اين جلسه و اين اقدام با بهترين شكلي و در نزديكترين زماني آن چيزي را كه مقصود حضرت امام مدظله بوده تأمين كند و ان‎شاءالله گامي باشد در راه خير و صلاح مسلمين .

مسأله بازنگري به قانون اساسي يك امر متوقع و قهري و طبيعي است . اولاً هر كاري ولو كامل و پخته انجام شده باشد به مرور در تجربه علمي نقايصش آشكار مي شود و احتايج به تكميل دارد .

ثانياً تدوين كنندگان قانون اساسي هرچند كه در كار اداره كشور و سازمان دهي نيروي اداري كشور هيچ تجربه اي نداشتند لكن با تجربه تلخ تمركز همه نيروها و قدرتها و امكانات در رژيم گذشته مواجه بودند و با آن تجربه با استناد به آنچنان تجربه قانون اساسي را تدوين كردند و جهت قانون اساسي را در بخش سازمان دهي نيروها به سمت نوعي پراكندگي در وظايف و اختيارات قرار دادند كه آثارش را در عمل مشاهده كرديم چه در قوه مجريه و چه در قوة قضاوئيه و چه در بخشي از بعضي از بخشهاي ديگر .

ثالثاً اين نكته بايد مورد توجه باشد كه در طليعه بازسازي كشور ، كشور احتياج دارد به مديران قوي ، با قدرت تصميم گيري و اختيارات وافي و كافي و اين هم به نوبه خود ايجاب مي كند كه ما قانون اساسي را مورد تجديد نظر و بازنگري قرار بدهيم . از امام بزرگوارمان صميمانه تشكر مي كنيم كه در موضع يك رهبر درد آشنا و درمان شناس و مصمم و با اراده در اين مقطع هم در اقدام لازم و ضروري هيچگونه تعلل روا نداشتند و اقدام قاطع خودشان را كردند و اين ترتيب بحمدالله بوجود آمد . بنده شخصاً هم از امام عزيزمان سپاسگزاري مي كنم بخاطر اينكه مأموريت شروع اين جلسه و تشكيل اين جلسه را به بنده لطف كردند .

عرض مي كنم زمان كوتاه است ، دو ماه وقتي است كه بايستي ان‎شاءالله همه چيز در آن تمام بشود و احتياج به كار فشرده و پيگير است و حداكثر استفاده از وقت و پيمودن نزديكترين راهها و اين احتياج دارد به يك آئين نامه خوب ، اگر ما بتوانيم ان‎شاءالله آئين نامه خوبي براي اين جلسه تنظيم و تدوين كنيم اميد اين است كه از نزديكترين راه و در نزديكترين زمان بتوانيم كار را به مقصود برسانيم . من فكر مي كنم امروز در اين جلسه اولين اقدام عبارت است از : اولاً تعيين رئيس يا هيأت رئيسه ، ثانياً تعيين محل تشكيل منظم اين جلسات .

در مورد رئيس فرض كنيد : يك رئيس ، يك نايب رئيس و دو منشي شايد لازم باشد كه انتخاب بشوند , در مورد محل هم بايستي جوري محل تشكيل اين جلسات انتخاب بشود كه امكان تشكيل كميته هائي در نزديك اجلاس عمومي باشد ، من با آقاي هاشمي صحبت نكرده ام ، شايد جناب آقاي هاشمي هم تأييدبكنند كه مجلس شوراي اسلامي آمادگي آن را داشته باشد به خاطر اينكه كارهاي بزرگ و جلسات مهم در آنجا تشكيل شده و ظاهراً

رسم ما بر اين جاري شده كه جلسات مهم اينجوري را ما در مجلس تشكيل بدهيم . اگر آقايان تأييدبكنند ايشان هم مناسب بدانند شايد آنجا مناسب باشد جلسات ما تشكيل شود ، البته در صورتي كه اشكالي و محظوري در آنجا باشد اينجا هم به نحوي مي شود جلسه راتشكيل داد و جلسات را در طول مدت ادامه داد .

قدم بعدي تعيين كميته هاست . ما لازم است كه كميته هائي تشكيل بدهيم ، مثلاً كميته اي براي تدوين اصول مربوط به رهبري , كميته اي براي قوة مجريه , كميته اي براي قوة قضائيه ، كميته اي براي امور مجلس (آنچه كه در فرمان حضرت امام است) كميته اي براي مسأله مجمع تشخيص مجموعاً 4-5 تا كميته محتوائي خواهد بود . يك كميته هم براي همآهنگي يعني آنچه كه كميسيون قوانين مجلس عهده دارش هست يعني توجه به اينكه اين چيزي كه تصويب مي شود با هيچ اصلي از اصول ديگر قانون اساسي منافات و تعارض نداشته باشد , اصطكاك ايجاد نكند . اين هم يك كميته مخصوص اين لازم است كه شايد آن كميته بيشتر جنبه كارشناسي دارد كساني بايد در آن شركت داشته باشند كه كاملاً با اصول قانون اساسي آشنا باشند . علي ايحال شايد 5تا6 تا يا 7 تا كميته لازم باشد . موضوعات محول شده به كميته ها يا به كميسيون ها در آنجاها بررسي مي شود . بعد براي تصميم گيري و رأي گيري به اجلاس عمومي خواهد آمد كه البته همه افراد حاضردرجلسه واعضاي جلسه ها ناگزير بايستي در كميته ها شركت داشته باشند . يعني اين كميته ها به وسيله خود افراد اداره بايد بشود . اگر چه از كارشناسان هم براي آن كميته ها استفاده خواهد شد . حالا در مورد طرز كار كميته ها مي توان در آئين نامه چيزهائي تدوين كرد و نوشت شايد قبلاً لازم باشد كه كميته اي براي تدوين آئين نامه تنظيم كنيم يا اگر آمادگي باشد همين امروز آئين نامه را در همين جا تصويب كنيم . فكر مي كنم آئين نامه پيچيده اي نخواهد بود . عرايض من تمام شد آنچه كه به عنوان شروع جلسه مي خواستم عرض كنم مسأله تعيين هيأت رئيسه را خواهش مي كنم آقايان سريع انجام بدهيد چون متوقف ادامه كار بر اين است . دو جور مي شود هيأت رئيسه را تعيين كرد . يكي اينكه به كانديداي رياست رأي گيري كنيم، بعد براي انتخاب نيابت رياست رأي گيري كنيم ، باز براي انتخاب منشي ها رأي گيري كنيم . اين يك جور , يك جور هم اين است كـه يك تركيبي را پيشنهاد كنيم كه اگر مخالف زياد و جدي نداشته باشد همان را رأي گيري كنيم و تمام بشود .

من پيشنهادي براي شكل دوم آن دارم و مطرح مي كنم اگر در ذهن آقايان تا حدودي تلقي و قبول بشود همان را ما رأي گيري مي كنيم . من پيشنهاد مي كنم اگر هيأت رئيسه متشكل باشد از يك رئيس ، كانديداي ما هم جناب آقاي مشكيني هستند . يك نايب رئيس ، كانديداي ما جناب آقاي هاشمي رفسنجاني هستند . دو تا منشي ، كانديداي ما براي دو تا منشي آقاي عميد و آقاي دكتر حسن حبيبي هستند . خيال مي كنم يك تركيب اينجوري براي اداره اين جلسه كافي است .

دو نايب رئيس و چندين منشي هم لازم نيست چون جلسه ، جلسه خيلي مفصل و مطولي نيست و اگر اين پيشنهاد همچون احساس مي شود ، چون مي بينيم بعضي آقايان سرها را هم تكان مي دهند علامت همان تلقي و قبول است . اگر خيلي مخالفي نداشته باشد حالا من عرايضم را تمام مي كنم و فرصت مي دهم براي كسي كه بخواهد نظرش را بگويد . اگر مخالف نداشته باشد همين را يك جا به رأي مي گذاريم و تمام مي كنيم .آقاي موسوي اردبيلي بفرمائيد .

موسوي اردبيلي – من نظرم اين است كه نايب رئيس دو نفر باشد , يك نفر كم است براي اين كه جمعيت مان كم است يك رئيس و يك نايب رئيس براي موضوعات بسيار مهم . . . اينها گاهي احتياج دارند مشورت كنند . سه تا فكر است و يك رئيس و يك نايب رئيس را من كم مي دانم . من دو تا نايب رئيس پيشنهاد مي كنم .

محمد يزدي – بسم الله الرحمن الرحيم . اين كه به شكل اول باشد يا به شكل دوم باشد ، مي شود همان را به رأي گذاشت بدون ورقه و با دست و بعد عمل كرد . چون به شكل اول هم شايد يك امتيازاتي داشته باشد .

يعني اين كـه مسلم گرفته بشود كه بـه شكل دوم باشد يعني بـه يك جمع پيشنهادي يك جا رأي بگيريم يا تك رأي بگيريم خود اين به رأي گذاشته شود خوب است .

خامنه‎اي – آقاي مشكيني بفرمائيد .

علي مشكيني – بسم الله الرحمن الرحيم . من معذرت مي خواهم از اينكه اين جوري عرض مي كنم . استدعا مي كنم كه ما را به عنوان رياست انتخاب نفرمائيد و من پيشنهاد مي كنم كه خود آقاي خامنه‎اي رياست جلسه را به عهده بگيرند . انفع است هم به حال دوستان و هم به حال هدف و لذا من در خواست مي كنم كه من را معذور

دارند .

خامنه‎اي – من بايد قبلاً يك تذكري را مي دادم متأسفانه يادم رفت و آن اين است كه وقتي ما كسي را از روي آشنائي و معرفت به اوضاع و احوال براي يك چنين جلسه بسيار مهم و بيسار حساس و به اصطلاح فشرده اي كانديدا مي كنيم ديگر استنكار و نفي و اينها نباشد . اين را مي خواستيم قبلاً عرض بكنيم كه نشد بگوئيم خوب طبيعي است كه براي اين جلسه ، رئيس مجلس خبرگان , جناب آقاي مشكيني بزرگوار ، استاد عزيزمان مناسبتر هستند خوب ، اينكه جاي بحث ندارد . ما خواهش مي كنيم كه هركس از آقايان كه مطرح شدند (مگر اينكه واقعاً يك اشكال اساسي وجود داشته باشد) از قبول مسؤوليت استنكاف و امتناع نكنند ، قبول كنند كه ما كار را راه بيندازيم .

آقاي هاشمي بفرمائيد .

هاشمي رفسنجاني – تحقيقاً اين كار آقاي مشكيني استنكاف نيست طبعاً خوب ايشان كه اينجا مورد احترام همه ما هستند كسي هم شايد نباشد كـه بـا ريـاست ايشان مـخالف بـاشد ولـي بـه نظـرم ايشان حرف صحيحي مي فرمايند اين يك كاري است كه وقت محدودي دارد بايد پيگيري بشود يك نفر بايد دائماً دنبال قضيه باشد و غير از رئيس هم كسي اين كار را نمي كند . آقاي خامنه‎اي جناب عالي به عنوان رئيس اين مسؤوليت را بپذيريد . ما نمي خواهيم تعارفي بكنيم , آقاي مشكيني رئيس همه ما هستند ما هميشه براي ايشان احترام قائل هستيم . براي مصلحت كار يعني كار را شما بايد دنبال بكنيد از ابزار رياست جمهوري استفاده بكنيد . آقاي مشكيني قم تشريف دارند شايد بخواهد هر روز اين جلسه باشد ، نتايج كار كميسيون ها را جمع بندي بكند ، بخواهيد به عهده نايب رئيس بگذاريد اين هم باز جور نمي آيد . اگر از تعارف در برويم اينجور بهتر است . حالا فرض را اگر اين گذاشتيم كه شما اصرار كرديد كه آقاي مشكيني باشند و ايشان هم بپذيرفتند باز نايب رئيس شما باشيد كه به عنوان نايب رئيس كار را دنبال بكنيد , كار انجام بشود . من هم در خدمت شما هستم , هر كاري را به من ارجاع بكنيد انجام ميدهم واقعاً تعارف هم نمي خواهم بكنم مي خواهم كار به صورتي باشد كه بشود و معطل نشويم .

خامنه‎اي – آقاي مهندس موسوي بفرمائيد .

ميرحسين موسوي – بسم الله الرحمن الرحيم . من فكر مي كنم همانطور كه آقاي يزدي هم اشاره كردند آن روش اولي كه حضرت عالي فرموديد آن بحث بشود و به رأي گيري گذاشته (روش انتخاب رئيس و منشي ها )

بعد به اين مسأله بپردازيم .

خامنه‎اي – خيلي خوب , حالا اجمالاً نگراني جناب آقاي هاشمي را من قطعاً و جزماً برطرف خواهم كرد با كمك به جناب آقاي مشكيني همان طور كه بعداً خودشان گفتند من در خدمتتان هستم يقينا هر كاري كه لازم باشد كه ايشان در مقام رياست از لحاظ دنبال گيري و اينها انجام بدهند آن را بنده و دفترمان در خدمت آن كار خواهيم بود كانديدا قطعاً خود ايشان است حالا براي انتخاب هيأت رئيسه چه جور رأي گيري كنيم من با اجازه آقايان هر دو نوع را به رأي مي گذارم . نوع اول اينكه كانديداهائي معين بشود جدا جدا و رأي گيري بشود و نوع دوم اينكه يك جا به شكل كامل انتخاب بشوند . برادرهائي كه با نوع اول موافق هستند دستشان را بلند كنند (اكثر دست بلند كردند) تصويب شد . آقاي مشكيني را كانديدا مي كينم براي رياست ، رأي گيري با ورقه باشد يا با دست باشد ؟

هاشمي رفسنجاني – اول ببينيد ايشان قبول مي فرمايند ؟

خامنه‎اي – بله قبول فرمودند .

موسوي اردبيلي – بايد مرتب تشريف داشته باشند ، فعال برخورد كنند ، ممكن است گرفتاري داشته باشند . اينجا تشريف نداشته باشند . اين را يك خرده جدي بگيريد .

خامنه‎اي – اجازه بدهيد من يك نكته اي را عرض بكنم . ببينيد آقايان ! در اين جلسه كسي كه فعال نباشد ما نخواهيم داشت اين جلسه اي كه اول تا آخرش 25 نفر هستند و 20 نفر را امام به نام معين كردند اين هر كسي چه رئيس باشد چه غير رئيس يعني عضو معمولي باشد بايد در اين جلسه فعال باشد . در اين كه بحثي نيست مگر ممكن است كسي كه در اين جلسه عضو هست , بخصوص آن عضوي كه از حضور او و فعاليت او كارهاي زيادي حاصل خواهد شد اين غير فعال باشد ؟ اينكه اصلاً امكان ندارد . خوب حالا ممكن است كه برخي از گرفتاري ها براي يك نفر وجود داشته باشد كه براي ديگري كمتر از او باشد اين احتمالش هست لكن بالاخره همه فعال خواهند بود . بنابراين جناب آقاي مشكيني خواهند بود و اداره جلسه و رياست جلسه (كارهائي كه يك رئيس بايد بكند) اينها را انجام مي دهند . من در خدمت ايشان هستم هر كاري كه كمبودي باشد ولازم باشد كه من كمك كنم به ايشان قطعاً خواهم كرد .

3- انتخابات هيأت رئيسه شوراي بازنگري قانون اساسي

جمهوري اسلامي ايران

خامنه‎اي – پيشنهاد رياست جناب آقاي مشكيني را به رأي . . . (چند نفر از اعضاء با ورقه رأي بگيرند ) .

مشكيني – كانديداي ديگري هم شايد باشد .

خامنه‎اي – كانديداي ديگري وجود ندارد .

حالا ما با يك نايب رئيس كانديدا كرديم آقاي هاشمي قطعاً بايد نايب رئيس باشند اينكه . . .

مشكيني – من پيشنهاد مي كنم شما هم آقاي خامنه‎اي نايب رئيس باشيد .

هاشمي رفسنجاني – بله آقاي خامنه‎اي نايب رئيس باشد , من لزومي ندارد باشم

خامنه‎اي – اصلاً حضور شما و فعاليت شما در اين جلسه لازم است .

يزدي – من عرض مي كنم كه براي اينكه هيچ شبهه اي و نگراني هم پيش نيايد اجازه بفرمائيد كه تك تك هم رئيس و هم نواب رئيس نام برده و رأي گرفته بشود ولو كه چند دقيقه اي هم وقت بيشتري گرفته مي شود . ديگر بعد بحث پيش نمي آيد چون امكان دارد كساني معتقد باشند كه يكي از نواب رئيس مثلاً رئيس باشند يا بالعكس از اين جهت بهتراين است كه تك تك رأي گرفته بشود .

خامنه‎اي – من براي رياست يك نفر را كانديدا كرده ام (آقاي مشكيني) اگر كانديداي ديگري هست بفرمائيد كانديداي ما ايشان است .

هاشمي رفسنجاني – من هم كانديداي آقاي خامنه‎اي (آقاي مشكيني را براي رياست ) تأييدمي كنم .

خامنه‎اي – بنابراين با آري و نه رأي ميدهيم .

هاشمي رفسنجاني – اسم بنويسند بهتر است .

خامنه‎اي – مثلاً بنويسند : ((رئيس –آقاي مشكيني))

(اخذ رأي كتبي به عمل آمد و نتيجه به قرار زير اعلام شد)

خامنه‎اي –براي انتخاب رئيس 19 نفر به جناب آقاي مشكيني رأي داده اند . دو نفر رأي نداده و دو نفر هم بـراي هم بـراي خـالي نبودن كاغذ ! اسم بنده را نوشته اند بنابراين آقاي مشكيني بـه عنوان رئيس انتخاب شدند . آن شاالله مبارك است من براي نيابت رياست. . .

هاشمي رفسنجاني- من آقاي خامنه‎اي را پيشنهاد مي كنم .

خامنه‎اي – من آقاي هاشمي را پيشنهاد كردم .

مير حسين موسوي- دو تا نايب رئيس انتخاب مي كنيم .

خامنه‎اي- به اين پيشنهاد كه دو نفر نايب رئيس انتخاب كنيم رأي مي گيريم . آقاياني كه موافقند دستشان را بلند كنند (اكثر دست بلند كردند) تصويب شد .

ميرحسين موسوي – سوال كنيد كانديداي ديگري هم براي نيابت رياست هست يا نه ؟

خامنه‎اي – اگر كانديداي ديگري هست اعلام كنند (اظهاري نشد) بنابراين براي نيابت رياست رأي مي گيريم :

(اخذ رأي كتبي بعمل آمد و نتيجه به قرار زير اعلام شد : )

آقاي هاشمي رفسنجاني 22 رأي – خامنه‎اي 21 رأي – يك رأي هم باطل است . سن آقايان عميد زنجاني و دكتر حسن حبيبي را به عنوان منشي پيشنهاد مي كنم , اگر كسي ديگر را نظرتان هست بفرمائيد . آقاي بيات ؟ (نه , من نامزد نيستم) آقاي نوري ؟ (نوري , من هم نيستم) قرار شد استنكاف نفرمائيد .

هاشمي – وقتي نمي خواهند ، خوب استنكاف مي كنند ديگر .

خامنه‎اي – تا حالا سه نفر براي منشيگري كانديدا هستند : آقاي عميد , آقاي دكتر حسن حبيبي و آقاي بيات .

مشكيني – من پيشنهاد مي كنم آقاي يزدي را هم به كانديداها اضافه كنيد .

خامنه‎اي – كسي ديگر كانديدا نيست ؟ (اظهاري نشد) بنابراين كانديداها چهار نفر هستند : آقاي عميد -

آقاي حسن حبيبي – آقاي بيات و آقاي يزدي .

از اين چهار نفر دو نفر را براي منشيگري انتخاب بفرمائيد .

(اخذ رأي كتبي بعمل آمد و نتيجه به قرار زير اعلام شد )

بيشترين رأي را آقاي حبيبي آوردند : 16 رأي .

آقاي يزدي هم 13 رأي دارند . بنابراين اين دو نفر به عنوان منشي انتخاب شدند .

4- بحث پيرامون چگونگي شروع كار

خامنه‎اي – حالا روي ((محل)) اگر آقايان صحبتي دارند بفرمايند . آقاي جنتي .

احمد جنتي- من فكر مي كنم همين محل رياست جمهوري بهتر است به مناسبت اينكه تردد و رفت و آمدش كمتر است , خلوتراست و راحت تر مي تواند تشكيل جلسه بدهند و رفت و آمد بكنند .

نايب رئيس (خامنه‎اي)- آقاي آذري بفرمائيد .

احمد آذري قمي- مجلس به نظر من ترجيح دارد روي همان اشاره اي كه فرموديد براي تشكيل كميته ها و تسهيلاتي كه در آنجا امكان دارد . اينجا ها قاعدتاً وجود ندارد . آنجا به نظر متعين باشد .

رئيس (مشكيني)- من معتقدم اگر اينجا (دفتر رياست جمهوري) اسباب زحمت نيست , بسيار بهتر است براي اينكه اولاً مجلس خيلي بزرگ است و دوستان اين طرف و آن طرف گم ميشوند ! (خنده حضار) ثانياً با جلسات علني مجلس مصادف ميشويم .

منشي (محمد يزدي)- به اعتقاد من مجلس بهتر است چون هم براي مذاكرات جلسه علني و هم براي كميسيون ها آنجا امكانات بيشتري وجود دارد و مي شود از آن امكانات استفاده كرد و اما مسأله مزاحمت اولاً اين جلسات را موقعي خواهند گذاشت كه مصادف بااوقات جلسات رسمي مجلس نباشد ( مثلاً بعد از ظهر ها شب ها يك وقتي كه قطعاً مصادف نباشد ) اما اينكـه جناب آقاي مشكيني فرمودند كـه كساني برخورد مـي كنند ، سؤال مي كنند , به نظر من اين يك امتياز اسن نه يك نقص . ممكن است براي افراد مشكل باشد , يك مقداري وقتشان گرفته مي شود ولي به هر حال كساني برخورد مي كنند ، توضيحي مي خواهند ، چيز هائي استفاده مي كنند اين يك امتياز است بنابراين مجلس از هر جهت مناسبتر به نظر مي رسد .

نايب رئيس (خامنه‎اي)- آقاي بيات بفرمائيد .

اسد الله بيات- بسم الله الرحمن الرحيم . مطالب را حاج آقا يزدي فرمودند من فقط به يك نكته اشاره مي كنم : با توجه به اين كه قانون اساسي قبلاً در مجلس بررسي شده و جاي بررسي اين مسأله هم همان محيط قانون گذاري است نه محيط اجرائي , بنده مناسب تر همان مجلس را مي بينم غير از اينكه سيستم صوتي و ادارة تند نويسي و اداره قوانين در آنجا هست و مسائل گوناگوني ما در آنجا داريم براي مراجعه به مستندات و اينها طبيعي است كه آنجا از اولويت بيشتري برخوردار و مناسب تر است .

نايب رئيس (خامنه‎اي) – آقاي هاشمي بفرمائيد .

هاشمي رفسنجاني – اولاً كميسيون كه آقايان مي گويند معلوم نيست كه ما اطاق خالي در مجلس اصلاً داشته باشيم چون همه كميسيون ها جلسه دارند در هر ساعتي ممكن است صاحبانش آن اطاق را بخواهند اين را من الان نمي دانم چهار تا اطاق مي شود داد ؟ ثانياً اينجا (دفتر رياست جمهوري) چند تا اطاق هست آقايان مي توانند بيايند بعلاوه كميسيون را حالا جور ديگري هم مي شود . مزيت مجلس در وضع صوتي آن است كه براي يك جلسه كوچكي مثل اين ، ما نياز به تشكيلات صوتي آنطوري نداريم . خوب ، همين چند تا بلندگو كه الان اينجا دارد كار انجام ميدهد خوب است البته نقطه مثبت آنجا اين است كه ما تمام تصوير را در اطاقي به اسم كنترل برمي داريم كه آن را اينجا نداريم . اگر برايتان مهم است كه تصوير باشد صدايمان كه ضبط مي شود ، ديگر چه كار به تصوير داريم؟ در يك محدوده اينجوري بهتر مي شود كار كرد . من در مجموع خيال مي كنم كه اينجا پيشرفت كار ما بيشتر از مجلس است ، اين در مجموع بهتر در مي آيد .

خامنه‎اي – خوب ، كسي ديگر از آقايان وقت نگرفته اند صحبت بكنند من ديروز تا حالا خيلي فكر كردم كه جلسات كجا باشد ؟ در وهله اول در ذهن ما مسلم بود كه اينجا خواهد بود يعني من شك نداشتم كه اينجا خوب , جلسه اي است , تشكيل ميدهيم بعد هرچه فكر كردم ديدم اينجا نمي شود يعني آقاي هاشمي كه مي فرمودند اينجا اطاق هست خوب ((اهل البيت اعرف وادري بمافي البيت)) وقتي من در جلسه نشسته ام ايشان مي گويند اينجا اطاق هست ! شما چه مي دانيد اطاق هست يا نيست ؟ شايد هم نباشد .

بعلاوه وضع كميسيون و نشستن و مطالبي كه آقاي بيات فرمودند اين . . .

ببينيد الان به قدر نيم ساعت تقريباً 3 ربع اين چراغ ها اينجا روشن شد ، آقايان همه خسته شديد من يكي از چيزهائي كه در ذهنم بود همين بود . اين اطاق كوچك با پوشش تلويزيوني اينجوري بخواهد باشد اصلاً امكان ندارد .

مشكيني – پس چرا اصلاً رأي گيري كرديد ! اگر اينجوري است ممكن نبود رأي بدهند .

نايب رئيس (خامنه‎اي) – حالا نخواستيم بگوئيم كه ممكن نيست يا محال است ، آنجور محال هائي كه مسقط تكليف است و ديگر اينها اينجوري كه نيست . به هر حال آنجا به نظر ما مناسب تر است و الا اينجا هيچ گونه زحمتي براي ما نيست . اين را توجه داشته باشيد اينكه من مي گويم كه اينجا نباشد نه از باب اينكه بودن اينجا كلفت و زحمتي براي ما دارد ، مطلقاً اينجور نيست . براي ما راحت تر و ساده تر است البته همانطور كه آقاي جنتي فرمودند اينجا خوب امكان رفت و آمد آسان تر است , خلوت است ، مي شود رفت و آمد و اينها لكن مجموعاً به نظر مي رسد كه آنجا كه مجلس خبرگان قانون اساسي تشكيل شده خبرگان رهبري هم آنجا تشكيل شود . و اصلاً جائي است براي رأي گيري و اينجور چيزها . آقاي هاشميان بفرمائيد .

حسين هاشميان – اين موضوع كه آقاي هاشمي فرمودند جا نداريم اطاق بزرگ كميسيون برنامه و بودجه براي

اين جلسات مناسب است البته موقعي كه لايحه برنامه و بودجه مطرح مي شود , آنجا جا نداريم ولي الان كه لايحه بودجه مطرح نيست آن اطاق جاي بسيار مناسبي است و صندلي هم بقدر كافي دارد ضمن اينكه تمام مآخذ هم در اداره قوانين هست و زود مي شود رجوع كرد , زود مي شود رفت بنابراين بنده هم پيشنهاد مي كنم همان مجلس باشد .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي يزدي بفرمائيد .

منشي (يزدي) – من مي خواستم عرض كنم بعد از اينكه هر دو بزرگوار كه رياست اين دو محل را دارند مرجحات را ذكر كردند با آشنائي كه به مجلس داريم مخصوصاً اين موضوعي كه آقاي بيات و آقاي هاشميان اشاره كردند (وجود اسناد و مدارك و مراجعه كردن به اسناد و مدارك و حالت كميسيون كه يك حالت ديگر است ) مجلس مناسب تر است غير از اين بحث ها پيشنهاد من اين است كه به رأي گذاشته بشود كه مجلس باشد يا اينجا باشد . . .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – حتماً رأي مي گيريم . من حتي روي شوراي عالي قضائي هم فكر كردم بعد به نظرم بعيد آمد كه آنها جائي داشته باشند حالا براي محل من رأي ميگيريم . آقاياني كه موافق هستند كه مجلس باشد دستشان را بلند كنند . ببينيم چند نفر خواهند بود . (17 نفر دست بلند كردند) تصويب شد .

خوب به نظر مي رسد كه الان نوبت آن است كه كميسيون ها را مشخص بكنيم .

من گمان مي كنم در اين جلسه بزرگ نمي شود آئين نامه را تدوين بكنيم . آقاي هاشميان بفرمائيد .

حسين هاشميان – پيشنهاد بنده اين است ‎‏كه دو منشي بزرگوار پيش نويس آئين نامه را تدوين بكنند , در جلسه بعدي ان‎شاءالله به تصويب برسد .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقا بيات بفرمائيد .

اسدالله بيات – من حرفم همين بود براي كميسيون ها هم پيشنهاد داشتم .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي دكتر حبيبي بفرمائيد .

منشي(دكتر حسن حبيبي) – عرض مي شود كه آئين نامه خبرگان اول هست تقريباً روي گرده آن آئين نامه مي‎شود يك مقداري جمع و جورش كرد و همان آئين نامه را اجرا كنيم من ديشب مراجعه كردم , ديدم تقريباً همان گروهها و اينها را در آنجا پيش بيني كرده خيلي سريع مي شود كه ان‎شاءالله آن را . . .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – خيلي خوب آقايان مي فرمايند آئين نامه باشد براي جلسه بعد آقاي هاشمي بفرمائيد.

آقاي هاشمي رفسنجاني – آئين نامه اين مجلس با خبرگان خيلي فرق مي كند .آنجا مي خواستند 170-180 تا اصل را با پيشنهادهاي فراوان و آن شكل هاي فراوان كار بكنند . اينجا يك چيز محدودي است ، 3-4 تا كار بعضي‎هايش خيلي بحث ندارد . اما به عهده ما گذاشته اند آنقدر معطل نكنيم آقاي يزدي و آقاي حبيبي بنشينند ازتوي آن ، آن چيز هائي كه لازم است براي آئين نامه در بياورند ديگر ما مدتي صرف وقت آئين نامه نكنيم . ضمناً كميسيون ها همين حالا انتخاب كنيم كه در جلسه ديگري وقتمان صرف موضوع كميسيون و اين قبيل چيزها نشود.

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي هاشميان بفرمائيد .

حسين هاشميان – بنده عرضم اين است كه يكي از چيزهائي كه در آئين نامه مي گنجد كيفيت تشكيل كميسيون ها است . ما چه‎طور قبلاً بيائيم كميسيون را تشكيل بدهيم ؟ آئين نامه را ما مدون كنيم كه در آنجا مشخص بشود كه كميسيون ها چند تا باشند و عضويت پذيري چه جوري باشد ، اول آئين نامه مقدم است .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي بيات .

اسدالله بيات – فرض اين است كه تعداد ما بيش از 25 نفر نيست و براي كميسيون ها هم اگر تعداد كميسيون‎ها مشخص بشود به طور طبيعي مشخص خواهد شد كه در هر كميسيون چند نفر خواهد شود . قهراً كميسيون از اعضاي اصلي برخوردار خواهد بود . يك سري ممكن است از افراد بيرون هم دعوت كنند به عنوان كارشناس . براي همين جهت من معتقدم كه چهار تا كميسيون با توجه به مواد هشت گانه‎اي كه حضرت امام مطرح كرده اند , ضرورت دارد و 2-3 تا از اين مواد در يك كميسيون قابل طرح است اما 2-3 تا عنوان است كه هر كدام يك موضوع مستقل مي خواهد . حالا اگر اجازه بدهيد من عرض بكنم پيشنهادم را .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – شما اگر پيشنهاد داريد اشكال ندارد بفرمائيد . حالا بگذاريد من قبلاً جواب آقاي هاشميان را بدهم ببينيد تعيين كميسيون ها و داوطلبي افراد براي عضويت اين احتياج به هيچ آئين نامه اي ندارد اين را الان مي شود تصميم گيري كرد . حالا در كميسيون ها چگونه رأي گيري بشود ممكن است آن در آئين نامه يك چيزي لازم باشد اگر چه معلوم هم نيست تازه همين باشد . بنابراين اين كار را نمي شود الان انجام داد .

آقاي بيات شما پيشنهادتان را بفرمائيد .

اسدالله بيات – پيشنهاد من در رابطه با تعداد كميسيون ها 4 تا هست . يكي از اين كميسيون ها در ارتباط با

اصولي است كه مربوط به دستگاه قضائي است تقريباً 7-8 تا اصل ما در قانون اساسي داريم و يكي از موادي است كه حضرت امام مطرح كرده اند خواهي نخواهي اينها دقيقا بايد روي اين اصول كار بكنند و طبيعي است كه كميسيون مستقلي مي خواهد .

كميسيون دوم در ارتباط با مجمع تشخيص مصلحت و رهبري است چون اين دوتا در كنار هم هستند قهراً دو تا از اين بندها در يك كميسيون مطرح مي شود و مسأله مهمي هم هست .

مسأله سوم در ارتباط با دستگاه اجرائي است كه باز يكي از بندهائي است كه به نظر من كميسيون مستقلي مي‎خواهد .

اما 2-3 تا بند ديگر داريم كه به نظر من نياز به بحث زيادي ندارد ، مثلاً كلمة ((شوراي ملي)) بشود ((شوراي اسلامي)) در بعضي از جاها بايد يك كلمه حذف بشود در بعضي از جاها يك كلمه بايد اضافه بشود يا تعداد نمايندگان فرض بفرمائيد كه 270 نفر كمتر بشود يا بيشتر بشود ، يا تمركز در اداره صدا و سيما به نظر من آن هم خيلي بحث ندارد يك اصل بيشتر نداريم جز در مقدمه قانون اساسي ، يك مقدار بحث شده 2-3 تا از اين بندها را در يك ماه در يك كميسيون مي شود مطرح كرد , بنابراين 4 تا كميسيون : كميسيون مجمع تشخيص مصلحت و رهبري كه اصول رهبري را بررسي بكند ، كميسيون اصول مربوط به دستگاه قضائي ، كميسيون نوع برخورد با دستگاه اجرائي كميسيوني كه بقيه مواد را بررسي مي كند و در اسمش هم . . .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي عميد بفرمائيد .

عباسعلي عميد زنجاني – بسم الله الرحمن الرحيم . تقسيم بندي كميسيون ها به لحاظ موضوعات اهمي كه در نامه حضرت امام آمده خوب است اما به نظر مي رسد كه چون مشتركاتي بينشان است اگر موضوعي تقسيم بندي بشود مفيدتر است به اين معنا كه : كميسيوني مربوط به نهادها باشد و كميسيوني مربوط به شوراي مصلحت باشد و كميسيوني باشد براي اصلاح مواد متفرقه . با 3 كميسيون مي شود كار را دنبال كرد با توجه به قلت كمي عدد هيأت و اعضاي جلسه , سه كميسيون مي تواند مسائل را دنبال بكند كه اهم مسائل هم در اين سه كميسيون قابل دنبال كردن است بالاخص كه بعضي از مسائل آنقدر به هم ارتباط دارد و از اهميت برخوردار است كه اكثر آقايان تمايل دارند كه حتّي در آن مذاكرات و مشاوره هاي اوليه هم حضور داشته باشند يعني آنقدر مسائل ازهم جدا و قابل تفكيك نيست كه بشود فرض كنيد فردي يا افرادي فقط در مشاوره ها و مذاكرات اوليه يك موضوع شركت و مشاركت داشته باشد . بنابراين پيشنهاد من 3 كميسيون هست كميسيون نهادها و كميسيون مصلحت و كميسيون قوه قضائيه . كميسيون نهادها بر اين اساس است كه بخشي از اين تغييرات كه داده مي شود مربوط به آن قوائي است كه عمده ترين حاكميت را در كشور به عهده دارد مثلاً فرض بفرمائيد آنچه كه مربوط به قوه مجريه است ، آنچه كه همربوط به قوه قضائيه است آنچه كه مربوط به نهاد رهبري است و قوه قضائيه كه قابل تفكيك است مي‎شود جدا كرد ولي آنچه كه مربوط به قوه مجريه و نهاد رهبري است قابل تفكيك نيست و ارتباط مستقيمي به هم دارد . هم به لحاظ اهميتش و هم به لحاظ بعضي از مسائلي كه درتنظيم آن به هم مربوط مي شود .

بنابراين پيشنهاد من اين است كه يك كميسيون نهاد ها باشد , كميسيوني در رابطه با شوراي مصلحت باشد يا به هر اسم ديگري و نهاد ديگري در رابطه با مسائل متفرقه مربوط به اينها باشد . البته يك كميسيون از بار بيشتري برخوردار خواهد بود و آن كميسيون نهادها است و اما به دليل اهميت و پيوستگي اش من فكر مي كنم كه اكثر آقايان مايل باشند كه در مذاكرات ابتدائي و مشورتي اين مسائل مرتبط به هم كه در يك كميسيون هست مشاركت داشته باشد .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – البته هر يك از آقايان مايل باشد قاعدتاً در هر كميسيوني مي تواند شركت كند ولو مال كميسيون ديگر هم باشد . آقاي هاشميان .

حسين هاشميان – پيشنهاد بنده 4 كميسيون است به اين شكل : يكي قضائي براساس عناويني كه امام فرموده‎اند. يكي صدا و سيما در اجرائي بگنجد . صدا و سيما و اجرائي . ديگر شوراي تشخيص مصلحت ، تشخيص مصلحت از شؤون رهبري است آن هم در رهبري بگنجد و حضورتان عرض مي كنم كه راه تغيير قانون اساسي با تعداد نمايندگان و اسلامي شدن عناوين ملي هم يك كميسيون داشته باشد . بنابراين 4 تا . . .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – مقننه مثلاً ، آنچه كه مربوط به مجلس است چهارمي اش اين مي شود ديگر (هاشميان – بلي) آقاي يزدي .

منشي(محمد يزدي) – من پيشنهاد جناب آقاي بيات را تأييدمي كنم كه چهارتا كميسيون باشد منتها به كيفيتي كه ايشان توضيح دادند تقريباً رهبري يك كميسيون داشته باشد , تمركز در مديريت قوة مجريه يك كميسيون داشته باشد , تمركز در قوة قضائيه هم يك كميسيون ، بقيه هم يك كميسيون يعني صدا و سيما را نمي شود گفت مربوط به قوة مجريه است بخصوص كه بعضي هايش مسائل ساده اي است كه خيلي وقت گير نيست مثل تعداد نمايندگان يا تغيير نام خيلي وقت گير نيست و بحث زيادي ندارد . بنابراين 4 تا كميسيون پيشنهاد خوبي است ترتيب هم به

همين كيفيت بهتر است .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي مهدوي :

محمد رضا مهدوي كني – من علاوه بر نظري كه جناب آقاي بيات دادند اين اشكال در ذهنم هست كه اين مسائل بعضي هايش چون خيلي مهم است . اگر بنا باشد كه دريك كميسيوني مطرح بشود و بعد بيايد در يك مجمع عمومي اگر آقايان ديگر كاملاً با مسائلي كه در آن كميسيون ها بحث شده گفتارها و دلايل و استدلال ها ، كاملاً آشنا نباشند ممكن است رأي گيري در اين گونه مصادر كامل نباشد چنان كه در قسمتي از مجلس خبرگان اين اشكال بوده البته من آنجا نبودم ولي از دور كه ناظر بودم اين جهت را مي ديدم كه بعضي آقايان در موقعي كه مي خواهند رأي بدهند (چون مسأله اي كه در يك كميسيوني كاملاً پخته شده ولي اين آقايان نبوده اند) خوب ممكن است يك مسأله اي بالبداهه نمي تواند به ذهن آدم بيايد كاملاً در يك مسأله‎اي كه فكر لازم دارد و وقتي آدم مسؤوليت هم ندارد ممكن است . . .

مي خواهم دخل مقدر بكنم كه ممكن است يكي بگويد قبلاً همه آقايان مطالعه كنند .

انسان ها وقتي مسووليتي در يك كميسيون ندارند قهراً كمتر فكر مي كنند در آنچه كه در كميسيون ديگر مي‌گذرد من فكر مي كنم يك كميسيون مشترك ديگري بايد باشد كه مثلاً يك نفر نماينده اي از هر كميسيوني در آن كميسيون مشترك حضور داشته باشد كه بعد مسائلي كه در آنجا مطرح مي شود يك ارتباط و مرابطه اي بين اين كميسيون ها باشد و آن نظرات منتقل بشود از اين كميسيون ها به آن كميسيون ها و بعد از اينكه اين مرابطه انجام شد آنوقت بيايد در مجمع عمومي والا بدون اين مرابطه قبلي بخواهيم يك دفعه مسأله اي را كه آنها پخته كرده اند و به اينجا آورده اند مطرح كنند ممكن است رأي دادن خيلي كامل نباشد و مبتدي بر تأمل قبلي نباشد . لذا من يك كميسيون ديگري لازم مي دانم (حالا اسمش را هر چه بگذاريد، كميسيون مرابطه بگوئيد ، هر چه اسمش را بگذاريد) يك چنين چيزي كه نمايندگاني از كميسيون ها باشند كه در كميسيون خودشان مسائل مطرح شده را بگيرند و مشاوره كنند و در آنجا هم بشنوند مسائل آقايان را يا نظرات كميسيون خودشان را در آنجا منتقل كنند ، حالا نميدانم همآهنگي همان است ؟

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آن همآهنگي چيز ديگري بود .

مهدي كني - آن همآهنگي چيز ديگري بود كه ايشان فرمودند . فرمودند كه با قوانين ديگر مغايرت نداشته

باشد با قانون اساسي اين چيز ديگري است .

خامنه‎اي – آقاي هاشمي :

نايب رئيس(هاشمي رفسنجاني) – نكته آقاي مهدوي نكته درستي است يعني اگر اعضاء ، مصوبات كميسيون‎ها را ندانند وقتي كه آنجا مي آيد پختگي لازم را براي بحث ندارند در مجلس اين مسأله حل شده به اين صورت كه يك قسمت‎هائي را كه به نحوي به كميسيونهاي فرعي مربوط مي شود به آنجا مي فرستيم يا هر نماينده‌اي حق دارد در كميسيون ديگري شركت بكند و چيزهائي از اين قبيل داريم كه نماينده ها مي توانند مطلع باشند ولي در اين جمع ما نمي شود چون ما آن انسجام مجلس را نداريم . البته در آئين نامه اي كه تدوين مي كنيم اين بيايد كه كميسيون ها مصوباتشان را كميسيونهاي ديگر بدهند چون ما خيلي كه نيستيم ، مطلب هم زياد نداريم . فرض كنيد كميسيون قضلئي 6 تا اصل دارد مصوبه اش را به كميسيون هاي ديگر مي دهد ، آنها هم بحث مي كنند, مشورت مي كنند , يك نظري پيدا مي كنند صاحب نظر مي شوند وقتي كه در صحن مجمع عمومي ما مي آيد همه ما صاحب نظريم نسبت به همه مسائلي كه تصويب شده است . اين كار مشكلي هم نيست يعني هر روز هر كميسيوني مصوبه اي داشت مصوبه اش را از طريق هيأت رئيسه به هر چهار كميسيون ميدهند . آنها هم در جريان قرار مي گيرند اگر خواستند هم بحث مي كنند ، ديگر چيزي كم نمي آوريم . پخته هم مي شود .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي هاشميان .

حسين هاشميان – بنده پيشنهادم اين است كه اگر دبيرخانه تشكيل مي شود (كه بايد بشود) حتماً دبيرخانه اين كار را بكند ولي كميسيون جدائي تشكيل نشود يا اينكه رئيس آن كميسيون موظف باشد كه مباحث و مصوبات را به كميسيون هاي ديگر ارجاع كند .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي بيات .

اسدالله بيات – بسم الله الرحمن الرحيم . مسأله را جناب آقاي هاشمي فرمودند حاج آقا مهدوي كه لطف فرمودند اين جمله را فرمودندعنايت بكنيد كه اگر مايك كميسيون مرابطه (يا هر چه بفرمائيد) بالاخره همه اعضاء نمي توانند در آن حضور پيدا كنند يك نفر را مي فرستند اين يك نفر هرقدر هم قوي بشود باز بالاخره يك نفر است يعني او نمي تواند اعضاي كميسيون را قانع بكند يعني همان اشكال در سر جاي خودش هست . تنها راهي كه دارد غيراز پيشنهاد جناب آقاي هاشمي ((در مجلس هم ما احتمالاً اين كار را مي كنيم)) اگر دستوري به يك كميسيون ارجاع شد , چون در ارتباط با اصول ديگر است قبلاً به كميسيون ديگر هم ارجاع بشود مثلاً در رابطه با همآهنگي در دستگاه اجرائي اين اصل ارتباط تنگاتنگي با دستگاه قضائي دارد , همان فرعي و اصلي كه ما در آنجا داريم , قبلاً به كميسيون هاي ديگر ارجاع مي شود . علاوه بر آن مصوبات هم ارجاع مي شود طبيعي است كه آن مشكلي كه جناب آقاي مهدوي مي فرمايند به طور طبيعي برطرف خواهد شد .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي نجف قلي حبيبي .

نجف قلي حبيبي – علاوه بر آن روشهائي كه آقايان فرمودند و همه اش كارساز است . يك روش ديگر هم در مجلس تقريباً گاه گاهي اعمال مي شود و آن اين است كه رؤساي كميسيون ها يك جلسه مشترك تشكيل مي دهند و مسائل مهم را مي شود آنجا مطرح كرد . كه بعد هر رئيس كميسيوني آنجا مي آيد اطلاعات را مي گيرد و عصاره استدلال را مي تواند ببرد در كميسيون خودشان مطرح بكنند و اين مي تواند يكي از راهها باشد نه اينكه جامع باشد ولي علاوه بر اين روش ها كه اعمال مي شود اين هم يكي از چيزهائي است كه مي تواند كمك بكند تا ما يك كميسيون مستقل ديگري براي اين كار تشكيل ندهيم .

نايب رئيس(خامنه‎اي) - آقاي مهدوي بفرمائيد .

محمدرضا مهدوي كني – بنده مطلبي كه عرض كردم خواستم يك مسؤوليتي باشد كه واقعاً موظف بشوند آقايان كه مسائل ديگران را بدانند . اينكه گزارش مي شود و بعد ممكن است مطالعه كنند ممكن است چه بشود خوب اين يك قدري اين توظيف را نمي آورد ولي حضور يك نفر كافي است اما از نظر آن اشكالي كه آقاي بيات كردند كه اين يك نفر نمي تواند بازگو كننده باشد اين را مي شود ضميمه كرد با پيشنهاد جناب آقاي هاشمي كه خلاصه مذاكرات بيايد در كميسيون هاي ديگر هم مطرح بشود بوسيله همين شخصي كه مرابطه است در آنجا هم آن شخص مرابط برسد صحبت بكند جنبه دفاعي داشته باشد از نظرات دوستان خودش و هم نظرات آن آقايان را هم بياورد و آنها مطالعه كنند ببينند نظري دارند بگويند به اين شخص مرابط و بعد در آنجا بازگو بشود كه جمع بين هر دو جهت بشود . والا صرفا اينكه ما بگوئيم حالا ممكن است كه نظرات را بيايند فقط مصوبات را تنها بگويند كافي نيست مصوبه اي كه دليلش ذكر نشده معلوم نيست كه به چه جهت اينها رأي دادند به اين مسائل ، حتماً بايد بالاخره ادله مسأله گفته بشود و نوشته هم باز كتاب ناطق نيست . بالاخره يك ناطقي هم مي خواهد و آن ناطق همين شخص مرابط است . حالا من فكر مي كردم كه شما يك جور ديگر باز يك فردي را پيدا كنيد كه بتواند مبين نظرات باشد به هر نحو ديگري من مخالف نيستم و نظرم اين است كه آن گفتار و دلايل و مطالب با بيان و با بحث بازگو بشود .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي خوئيني ها .

موسوي خوئيني ها – من تصور مي كنم منشاء اين نگراني اين باشد كه تصور مي شود كار اين مجلس كميسيون ها يك شوري است اگر در اين آئين نامه اي كه نوشته مي شود مبنا بر اين باشد كه هر يك از اين موضوعاتي كه تقسيم مي شود (علي الظاهر پيشنهاد شد به چهار دسته تقسيم شود) اين به صورت دو شوري انجام مي گيرد به اين معنا كه همان شيوه اي كه در مجلس هست كميسيون آن موضوع را مثلاً موضوع رهبري را دستور كار خودش قرار مي دهد و به نظر خودش آن اصلاحاتي كه بايد بشود , تغييري كه بايد داده بشود , آنها را انجام مي دهد بعد مي آورد در اين مجلس مطرح مي كند همه آقايان اعضاء جلسه از طريق مخبر آن كميسيون در جريان اينكه چرا اين كميسيون در اصلاح آن اصول به اين نتيجه رسيده است قرار مي گيرد بعد در همين جلسه هر يك از آقايان بحث در كليات مي كنند (به اصطلاح مجلس) در كليات اين اصلاحي كه كميسيون كرده بحث مي شود كه اساساً به اين شيوه اي كه كميسيون اصلاحات را انجام داده صحيح است يا نيست ؟ بعد اگر اساس آن كار كميسيون در اين جلسه رأي آورد مجدد بر مي گردد به كميسيون و هر يك از اعضاء كميسيون پيشنهاد خود را ارائه مي دهند به آن كميسيون . مثلاً من وقتي كه در شور اول در جريان مباحث قرار گرفتم آن ذهن بسيط تبديل مي شود به يك ذهني كه آشنا شده به مجموعه بحث حالا مي توانم پيشنهاد بدهم اگر بخواهم در آن موضوع پسشنهاد خاصي داشته باشم و بخواهم بدهم .

پس همان شيوه كار مجلس اين مشكل را رفع مي كند . نيازي به اينكه اين مصوبه اش را بدهد به آنجا نيست . همان طور كه ايشان هم فرمودند يك مصوبه يك خطي را بدهند به آنجا آن چه متوجه مي شود كه اصلاً مبناي اين كار چه بوده و چه استدلالي پشت سر اين يك اصلي كه تغيير داده شده هست بخواهند مذاكرات را هم بفرستند آنجا ، خوب اين يك مذاكراتي كه به اين سرعت پياده بشود ، تصحيح بشود ، فرستاده بشود كار مشكلي است . حالا بنده علاوه بر اينكه به نظرم مي آيد اصلاً اين دو شوري بودن اين مشكل را رفع خواهد كرد يك پيشنهاد ديگري هم به ذهنم آمد كه نمي دانم تا چه اندازه اي مي تواند موفق باشد و مفيد باشد . و آن اينكه آيا صحيح نيست و مفيد نيست كه ما هر يك از اين 4 بحث را از همين امروز به بعد جلساتي بگذاريم يك بحث ابتدائي و مقدماتي در همين جا بشود كه ما آيا مثلاً در بخش قوة قضائيه كه متمركز بحثش شده مثلاً بنده حرفم در اين بخش چيست ؟ جناب آقاي موسوي اردبيلي در تمركز قوة قضائيه با تجاربشان چه مطلبي را مي خواهند بفرمايند . آقايان در يك بحث ابتدائي قرار مي گيرند يك نظراتي را به هم مي دهند بعد با توجه به اين بحث هائي كه شد آن كميسيون كار خودش را شروع بكند كه آن كميسيون هم خيلي مستقل و بدون اينكه مطلع باشد در ذهن بقيه نسبت به آن مسأله چه مي گذرد , نه اينكه يك اصولي را تغيير بدهد كه احيانا در شور اول كه مي آيد بگوئيم آقا اين اصلاً درست نبود يا در رهبري يا همچنين در چيز ديگر من نمي دانم كه اين پيشنهاد اگر مي تواند مفيد باشد فكر مي‎كنم كه 2-3 جلسه اينطوري بحث بكنيم بعد كميسيون ها كارشان راشروع بكنند بهتر باشد .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي موسوي بفرمائيد .

ميرحسين موسوي – در هر كميسيوني قاعدتاً صورت جلسه تهيه خواهد شد , دبيري خواهد داشت و مسائل را تند نويسي مي كند غير از نوارهائي كه برداشته مي شود و آن مقدار مطلبي كه يادداشت مي شود كافي است اگر خوب توزيع بشود در كميسيون هاي ديگر . براي اينكه كميسيون هاي ديگر در جريان بحث هاي آن جلسه قرار بگيرند , هم نتيجه جلسه كميسيون ها خواهد بود هم استدلال ها را به صورت مختصر مي تواند اشاره داشته باشد . اين كار هم مي تواند به اين ترتيب عمل بشود كه دبير هر كميسيون مطالب را كه صورت جلسه تهيه شده بلافاصله يك نسخه مي فرستد براي دبيرخانه خود مجمع آن بين اعضاء توزيع مي كند بين كميسيون هاي مختلف مشكل حل مي شود . در رابطه با پيشنهاد آقاي موسوي خوئيني ها در مورد بحث كلي من فكر مي كنم مهم تر از آن اطلاع از نظرات خود حضرت امام در مورد اين بندها براي ما بسيار ضروري باشد . ممكن است ايشان نظراتي داشته باشند اگر نظري ندارند يعني به همبن اندازه ايشان بسنده كردند كه خود اين جلسه نظر بدهد يك مسأله است . اگر خود ايشان در رابطه با اين بندها نظر ويژه اي داشته باشند بسيار كمك مي كند كه كميسيون ها راحت تر به نتيجه برسند و سريع تر نتيجه بگيرند . من اين را هم پيشنهاد مي كردم كه واقعاً . . . .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي هاشميان .

حسين هاشميان – پيشنهاد آقاي موسوي خوئيني ها احتمالاً در آئين نامه مطرح نشود يا اگر مطرح بشود اين رأي نياورد كه دو شوري باشد البته دو شوري بشود از جهت استحكام كار خوب است , منتها ما با اين دو ماهي كه وقت داريم آيا مي توانيم دو شوري اينجور وقت را بگيريم ؟ با فرصت كمي كه داريم كه البته با دو شوري مشكلي كه آقاي مهدوي فرمودند حل مي شود اگر دو شوري هم نباشد جناب آقاي مهدوي بنده معتقدم وقتي از طريق دبيرخانه به اطلاع كميسيون ها رسيد بعد در اين جلسه مطرح مي شود ديگر . يعني تبيين مي كند هر كميسيوني دلايل خودش را , آنجا بحث مي شود شور مي شود بنابراين مستندات رأي ها مشخص مي شود بنابراين شبهه حضرت عالي به اين طريق فكر مي كنم حل بشود .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي موسوي اردبيلي .

سيد عبدالكريم موسوي اردبيلي – نظر جناب آقاي اردبيلي در آن دوره اول خبرگان هم اين پيش آمد خصوصاً براي بعضي ها كه علاقه مند بودند ، در يك كميسيوني شركت داشتند علاقه مند بودند بدانند در كميسيون ديگر چه مي گذرد ، استدلال‎شان چيست ؟ فكرشان چيست مثلاً به ناچار در اين كميسيون شركت مي كردند چون كه آزاد بود در آنجا هم بروند شركت كنند وقت كافي اينكه همه آنها مثلاً متعدد بروند من يادم هست آنوقت البته در ميان عموم اين نشد اما آنهائي كه علاقه داشتند يك جلساتي رؤساي كميسيون ها داشتند مي آمدند آنجا مي نشستند شبيه همين چيزي كه جناب آقاي مهدوي فرمودند مي آمدند مثلاً دو كميسيون سه كميسيون اين كار را مي كردند . هر چيزي كه با استدلال در اين كميسيون گذشته در اختيار آنها قرار مي داد آن هم مي رفت در كميسيون‎شان آنهائي كه علاقه‎مند بودند به آنها بازگو مي‎كرد حرف ها را مي‎گفت و آنها هم فكر مي‎كردند و گاهي هم فعال برخورد مي كردند. من فكر مي كنم اگر بشود اين ضروري ندارد .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – ضمناً بحث رفت طرف آئين نامه . ما الان داريم يك بحثي مي كنيم در يكي از مواد آئين نامه . مسأله تعداد كميته هاي كميسيون ها فراموش شد . من خواهش مي كنم حالا چند نفر از آقايان چون وقت گرفتيد . صحبت بكنند لكن در خلال صحبت بكشانيد جلسه را به سمت مشخص شدن تعداد كميته ها . آقاي يزدي بفرمائيد .

محمد يزدي – من عرض مي كنم كه تجربه خبرگان گذشته اين مشكل را حل مي كند . كه هم به صورت دو شوري و آن تفصيل پيش نيايد كه وقت زياد گرفته بشود . و هم آن اجمال نباشد . در خبرگان اول اين حالت بود كه بعد از اينكه يك كميسيوني يا يك شعبه كار خودش را انجام مي داد قبلاً اينكه در جلسه رسمي بيايد مجموع اعضاء در يك جلسه اي بودند و آن به بحث گذاشته مي شد , به طور كامل رويش بحث مي كردند بحث هاي مفصلي و بعد مي آمد در جلسه علني در وقت فشرده آئين نامه اي بحث مي كردند . مي شود اين كار را كرد چون جمع كمتر هستند بعد از اينكه كميسيون كار خودش را آماده كرد . براي هر كميسيون و هر پيشنهادي كه ميخواهد

بيايد در جلسه علني براي مذاكره نهائي يك جلسه بحث مفصلي انجام بگيرد كه اين مشكل هم رفع بشود ، دو شوري هم به آن صورت نباشد .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي آذري قمي .

آذري قمي – بسم الله الرحمن الرحيم يك پيشنهادي من داشتم كه خوب الحمدلله عمل شده كه همين فرمايش حضرت امام و . . . مطلب بعدي اين است كه اگر آقايان اطلاعي از اين جمله اي كه جناب آقاي موسوي فرمودند كه از زير نظر حضرت امام اگر داشته باشند در اختيار همه افراد اين مجمع بگذارند ممكن است كه از اتلاف وقت و دوباره كاري و از اين مسائل جلوگيري بشود و اين خيلي ضرورت دارد . ممكن است كه مثلاً ما فرض بفرمائيد كه در رهبري يا چيزهاي ديگر يك نظري داشته باشيم ، ممكن است ، احتمالش هست كه خودمان وقتي از نظر امام اطلاع نداشته باشيم خلاف نظر امام بشود . بعد زحمت بكشيم و نتيجه گيري بكنيم ، بعد عرضه بكنيم . ما خلاصه نظرمان اين است كه بايد در طريق همان نظر خاص امام قدم برداريم ظاهراً اين مطلب من به نظرم خيلي ضرورت دارد . يعني اگر افرادي اطلاع دارند كه اين مطلب را براي مجمع شرح بدهند . و اما راجع به مسأله تعداد كميسيون‎ها من نظر آقاي بيات را تأييدمي كنم و نسبت به اين پنجمي هم كه صحبت شد من اين را تطويل مسافت مي دانم و اين خلاصه فكر يك مجمع بزرگي است يعني براي هر مجمع بزرگي اين فرمايشات آقايان خوب است چه فرمايش آقاي خوئيني ها و چه آقاي مهدوي و چه آقاي اردبيلي . ما 20 نفر 25 نفر هستيم و اگر همه مان ان‎شاءالله متعبد و فعال و اينها باشيم شركت بكنيم مي شود 25 نفر . و خوب طبيعي است كه يك چند نفري بالاخره نخواهند آمد . هر كدام با نوساني يا بي نوسان . بنابراين همان كه در آن كميسيون گزارش تهيه ميشود يا نوار گرفته مي شود حتي آن هم اگر گرفته نشده باشد اين نگراني بوجود نخواهد آمد ، چرا ؟ براي اينكه در اين مجمع كه شرح داده مي شود مخبر كميسيون اينجا شرح مي دهد ، بعد هم بقيه 20 نفر ديگر هستند هم اعضاي كميسيون هستند خوب نظراتشان را اينجا ابراز مي كنند , بعد آنهائي كه اعضاي كميسيون هستند قهراً دفاع مي كنند از آن مطلب , مخبر دفاع مي كند اينها در ريز مذاكرات طبعاً در همين مجلس قرار خواهند گرفت . منتها بايد البته اين را اينجا مقيد نكرد و محدود نكرد يك قدري بايد بازتر باشد . حالا فرض بفرمائيد هركسي مخالف يا موافق بايد حتماً 5 دقيقه صحبت بكند بعد بقيه اش ولو مطلبش ناقص بماند خووب اينجور نبايد بشود . وقتي اينجور نشد عرض كنم كه اين نگراني به وجود نخواهد آمد وهمه در جريان كل آن چه كه در كميسيون بحث شده قرار مي‎گيرد و همان كاري كه آقايان مي خواهند از آن كميسيون پنجم به نظر من به نحو احسن گرفته مي شود . چون آنجا فرض كنيد يك فرد رئيس است يك كميسيون است , اينجا نه اعضاء صاحب نظرند , نظر داده اند تصويب داده اند اينها همان جا مطلب را عرض كنم كه در جريان مي گذارند .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي مؤمن .

محمد مؤمن – بسم الله الرحمن الرحيم . عرض كنم كه بنده اولاً تأكيد بر پيشنهاد جناب آقاي موسوي دارم كه اگر حضرت امام غير از آنچه كه مرقوم فرمودند خصوصياتي در نظر مباركشان است , براي اعضاء تبيين بشود تا راهگشا باشد براي تصميم گيري كميسيون ها و نسبت به كميسيون ها من فكر مي كنم كه اين كيفيت تركيبي را كه امام خودشان درنظر كرفته اند با توجه به عناويني كه فرموده اند مورد بازنگري قرار بگيرد خودش راهگشا براي كميسيون ها باشد و تعداد كميسيون ها را مشخص مي كند . به هر حال كيفيت بحث را كه مي فرمايند بحث فرعي است من فكر مي كنم كه چون مسأله قانون اساسي است و بنابراين است كه واقعاً اين اقدامي كه انجام مي گيرد . ان‎شاءالله براي هميشه باقي بماند ، اينطور نباشد مناسب نيست كه هرچند سال يك بار ما نياز داشته باشيم كه باز برخورد بكنيم به مشكلي و نقصي در قانون اساسي ، مجدداً همين هائي را كه امروز مورد بحث و بررسي قرار داديم دوباره بيائيم ، بازنگري كينم و بررسي و اين مسائل پيش بيايد . فلذا هر چه كار دقيق تر و متين تر انجام بگيرد مناسب تر است . روي اين حساب بنده مي خواهم عرض كنم كه اين جهت بايد باشد كه بعد از اينكه كميسيون ها كار خودشان را انجام دادند ، البته نظراتي كه در كميسيون داده مي شود . و رأي گيري كه مي شود معلوم است كه رأي هوائي كه نيست ، قهراً اين رأي را اكثريت با يك دليلي به آن رسيده اند . خلاصه دليلي كه اكثريت يا همه كميسيون را به اين نتيجه رسانده خلاصه اين دليل منعكس بشود چون اگر بخواهيم همه صورت جلسه باشد هم شلوغ است و هم ممكن است همه افراد حال خواندنش را واقعاً نداشته باشند اما اگر خلاصه دليلي كه منتهي شده به اين رأيي كه گرفته شده اين چيزي است كه مي تواند ديگران هم مطالعه كنند و دقت بكنند و با حضور و توجه بيشتري در جلسه عمومي كه تشكيل مي شود شركت بكنند . و با توجه به جهت اولي كه عرض كردم بنده معتقدم كه خوب كار كه خيلي زياد گمان نمي كنم باشد ، يعني اصول خيلي زيادي نيست بلكه بعضي‎هايش همانطور كه آقايان اشاره فرمودند خيلي صحبت ندارد . بعضي هايش هم كه صحبت دارد بالاخره تعداد اصول خيلي زياد نمي شود ، اصولي كه تغيير يا اصلاح هر جور مي شود . بنابراين هيچ مانعي ندارد كه با توجه به اين جهتي هم كه بنده عرض كردم ، در عين حال مسأله دو شوري باشد يعني براي اينكه واقعاً كار محكم انجام بشود. نكند كه يك كار ناقصي كه بعداً احتياج به يك متممي للمتمم داشته باشيم . اين خلاصه عرض من است.

نايب رئيس(خامنه‎اي) – اين كه ما گفتيم كه رفتيم به سمت آئين نامه منظور اين نبود كه بحث هاي راجع به آئين نامه را نبايد بكنيم . چرا منتها آخر هنوز چيزي مطرح نشده است از اين جهت عرض كردم والا اين اينكه دو شوري باشد , يك شوري ياشد اينها بايد همين جا تصميم گيري بشود . آقاي سيد هادي خامنه‎اي بفرمائيد .

سيد هادي خامنه‎اي – بسم الله الرحمن الرحيم . عرض بنده هم تقريباً مجموعه فرمايشات آقاي يزدي و آقاي آذري است و البته لزومي هم ندارد كه ما تحفظ كنيم روي آئين نامه هاي مجلس چون مجلس شرايطش با وضع بررسي اينجا فرق دارد . هم مطالبش به اهميت اينجا نيست ، آنجا مشكل اينكه اعضاء يك كميسيون دربارة مباحث كميسيون هاي ديگر مطالبي دارند كه مي خواهند بگويند اين مشكل هميشه هست منتها خوب مسامحه در مجلس علني مطرح نمي شود . ولي اينجا مشكل مي شود قبول كرد كه از ميان حاضرين , كساني درباره مصوب يك كميسيون مطلبي داشته باشند و فرصتي پيدا نكنند كه اين را بگويند بنابراين بهترين راه اين است كه ما از فرم طولاني‎تر كردن جلسات عمومي و بيتر كردن فرصت صحبت مثلاً چند مخالف و چند موافق يا حتي بيشتر مي شود در اين زمينه به اندازه كافي فرصت داد از اين فرم ها استفاده كنيم و جلسه هم طبعاً جلسه رسمي باشد چون فرق نمي كند.

اگر بنا باشد همه آقايان باشند مي شود رسمي‎اش اعلام كرد و در مذاكرات هم گنجانده بنابراين نتيجه را من همان عرض ميكنم كه آقاي آذري فرمودند .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – آقاي مهدوي .

محمدرضا مهدوي كني – اين مطالبي كه آقايان مي فرمايند آن نكته اي را كه من در نظرم بود كاملاً حل نمي‎كند . همه اين پيشنهاد ها بسيار مفيد است . حالا اسمش را دو شوري بگذاريم يا دو جلسه بگذاريم ولي انسان در يك جلسه اي كه خالي الذهن است و سابقه مطالعه ندارد در يك بحث هائي كه نياز به مطالعه دارد . باز ممكن است كه كاملاً ذهنش آمادگي نداشته باشد حالا شايد بنده يك قدري كند ذهنم اينطور فكر مي كنم . علي ايحال بعضي از آقايان ممكن است ذهنشان وقاد است خيلي مي توانند در همه چيز ارتجالا نظر صائب خودشان را بيان كنند ولي گاهي انسان يك فكري لازم دارد , مطالعه اي لازم دارد . همين جا يك كسي يك نظري را با استدلالي بيان مي كند و ما هم مي خواهيم براي سال هاي متمادي رويش رأي بدهيم و بنده هم يك اشكالي به ذهنم مي آيد مي گويم ، ممكن است آن وقت به نظرم اشكال خوبي است ، بعد كه خودم فكر مي كنم مي بينم كه اشكال بي‎خودي است و اشكالي هم كه كردم شايد هم جا بيفتد يا جا نيفتد مثلاً . لذا من فكرم اين است كه استدلالات قبلاً مطالعه بشود . اين را من بيشتر رويش تكيه دارم ولي حالا بفرمائيد يك جلسه ديگري هم قبلاً باشد , يا جلسات طولاني باشد نظري كه جناب آقاي آذري فرمودند آنها همه خوب است (دو شوري) ، اينها كارگشا است با توجه به اينكه آقايان موظف باشند آن خلاصه مذاكرات كميسيون ها را قبلاً مطالعه كرده باشند حالا به هر نحوي . من نظرم اين بود كه اين جهت بشود . البته اضافه اگر بشود كه رؤساي كميسيون ها با هم مذاكره قبلي داشته باشند آن هم مي تواند مفيد واقع بشود يك چنين چيزي .

نايب رئيس(خامنه‎اي) – به نظر مي رسد كه جمع بين همه اينها ممكن است و مشكل باقي نخواهد ماند كه افراد در يك جلسه خالي الذهن بيايند . چون بالاخره همين طور كه همه آقايان اشاره كردند مسأله مهم و حساسي است جلسات را همانطور كه گفتند طولاني تر بايد بكنيم , فرصت صحبت كردن داده بشود و تعداد جلسات عمومي را هم زياد كنيم .

خوب حالا آقاي بيات جنابعالي پيشنهادتان را بفرمائيد چون قالباً آقايان روي پيشنهاد شما تكيه كردند ببينيم فرقش با آنچه كه آقاي هاشميان گفتند چيست ؟

اسدالله بيات – اينطوري شود : كميسيوني در ارتباط با دستگاه قضائي ، يا كميته تعبير بفرمائيد . (خامنه‎اي – من خواهش مي كنم كه همان عين عبارت امام را به كار ببريد تمركز در مديريت قوه قضائيه , تمركز در مديريت قوه مجريه) و كميسيوني به عنوان رهبري و مجمع تشخيص مصلحت .

سيد علي خامنه‎اي – يك بار ديگر بفرمائيد .

اسدالله بيات – تمركز در مديريت قوه مجريه (اين تعبير حضرت امام است) تمركز در مديريت قوه قضائيه ، كميسيون سوم كميسيون رهبري و مجمع تشخيص مصلحت چهارم . كميسيون تغيير . . . (خامنه‎اي – بقيه موارد ، حالا صدا و سيما را هم جزء آن بقيه موارد قرار مي دهيد ؟) همين طور هم هست چون بحث خيلي ندارد .

سيد علي خامنه‎اي – آنوقت كميته با كميسيوني براي توجه به اينكه اين اصلي كه دارد تدوين مي شود و اينجا مي آيد با اصول ديگر منافات دارد ، آن كميته مستقل مي خواهد يا آن را دبيرخانه متكفل بشود ؟

اسدالله بيات – براي آن هم پيشنهاد دارم ، آن كار را خود هيأت رئيسه بايد انجام بدهد منتها از طريق دبيرخانه‎اي كه دارد .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – چون اين كار صرفاً تخصصي است يعني شايد ماها خيلي مان مستحضر

نباشيم اصول قانون اساسي را ، قاعدتاً در دبيرخانه بايستي يك دستگاهي موظف باشند شايد خود دبيرخانه اداره قوانين مجلس احتمال دارد كه . . .

اسدالله بيات – ما در آنجا از طريق اداره قوانين مجلس انجام مي دهيم .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – حالا ببينيد اينكه آقاي بيات . . . چون من ديدم چند نفر از آقايان به پيشنهاد ايشان اشاره كردند لذا حالا پيشنهاد ايشان را محور قرار مي دهيم ، رأي گيري مي كنيم . اگر كساني بعداً پيشنهاد‌هائي روي اين پيشنهاد داشتند آنها را هم جداگانه رأي مي گيريم . چهار تا كميته يا كميسيون را ايشان پيشنهاد مي كنند .

ميرحسين موسوي - يكي يكي رأي بگيريد .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – چون يك پيشنهاد است . اين چهار تا را با اين عناوين ، همين عناوين را بگذاريد ببينيد اينها چون اشكالي ندارد . ممكن است كسي يك حاشيه اي داشته باشد آن را ما اضافه مي كنيم . مثل همان كميته همآهنگي يا چه ؟ آقاي خوئيني ها بفرمائيد .

موسوي خوئيني ها – عرضم اين است كه كميسيون رهبري و مجمع تشخيص مصلحت به رأي گذاشته بشود همه با دست رأي مي دهيم , بعد كميسيون تمركز قوة مجريه ، دانه دانه رأي مي دهيم . با دست هم رأي دهيم .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – خيلي خوب عيب ندارد فرقي نمي كند . بگذاريد حالا به همين ترتيب كه ايشان گفتند . آقاياني كه موافقند كميسيوني تشكيل بشود براي مسأله رهبر و مجمع تشخيص مصلحت دستشان را بلند كنند (اكثر دست بلند كردند) اين كميسيون تصويب شد . آقاياني كه موافقند كميسيوني تشكيل بشود براي كيفيت تمركز بخشيدن به مديريت قوه مجريه . دستشان را بلند كنند (اكثر دست بلند كردند) اين هم تصويب شد . آقاياني كه موافقند كميسيوني تشكيل بشود براي تمركز بخشيدن به مديريت قوة قضائيه ، دستشان را بلند كنند (اكثر دست بلند كردند) اين هم تصويب شد . آقاياني كه موافق هستند كميسيوني ديگري تشكيل بشود كه در آن اجازه بدهيد عناوين را بخوانيم : مسأله تمركز در مديريت صدا و سيما , تعداد نمايندگان مجلس , راه بازنگري به قانون اساسي و تغيير نام مجلس . كميسيوني هم براي اين موارد تشكيل بشود آقاياني كه موافقند دستشان را بلند كنند (اكثر دست بلند كردند) اين هم تصويب شد خيلي خوب چهار تا كميسيون تصويب شد . اگر آقايان پيشنهاد زائدي بر اينها دارند بفرمايند . من هم آن پيشنهاد خودم را احساس مي كنم همين طور كه حالا صحبت شد قابل تأمين

است از طريق دبيرخانه . يعني ما دبيرخانه را موظف مي كنيم كه با افراد حقوقي در آنجا مشورت كنند از اداره قوانين مجلس هم استفاده كنند , از شوراي نگهبان و خود آقايان منشي‎ها اتفاقاً هم جناب آقاي يزدي هم جناب آقاي دكتر حبيبي از افرادي هستند كه هر كدام به مقتضاي شغلشان آشنا هستند با اين قضيه . مسأله كميته ها و كميسيون‎ها كه تمام شد . دو تا نكته كوتاه را من عرض مي كنم البته اينها را من ديگر با اجازه جناب آقاي مشكيني دارم مي‎گويم .

عرض كنم كه يكي اينكه اين پيشنهاد آقاي خوئيني ها كه ما چند جلسه پشت سرهم اجلاس عمومي را داشته باشيم من خيال مي كنم اين چيز بسيار لازمي است . يعني الان چند تا مسأله است كه يكي آئين نامه است كه بايد رويش بحث بشود . كه درآئين نامه از اينگونه نكات من خيال مي كنم زياد پيش بيايد . يكي هم اصل اين ايده ها را چون ببينيد مسأله تجديد نظر در قانون اساسي يك چيز دفعي كه نبود ، در ذهن ها چيزهائي وجود داشت ، كساني نظراتي داشتند هيچ اشكالي ندارد در يكي دو جلسه اينها اين ايده ها مطرح بشود يك خورده اي بحث بشود ، كميته ها راهنمائي خواهند شد هم براي اين مقاصد و هم اينكه اعضاي كميسيون ها مشخص بشوند . چون الان نمي دانم وقت هست يا نه ؟ (يكي از اعضاء – نيم ساعت وقت داريم) بنابراين من مي خواهم اين را عرض بكنم پيشنهاد من اين است كه ما 2-3 جلسه پشت سرهم به فاصله يك روز يا حتي بدون فاصله اين جلسه عمومي را تشكيل بدهيم . اين يك نكته . نكته دوم اين است كه مردم مسائل قانون اساسي را چون به زندگي روزمره شان ارتباط مستقيم ندارد .خيلي اهميت قضيه شايد براي شان جا نيفتد اين كار يك تبليغات صحيح و منظمي و مسووليني براي اين كار لازم دارد . يعني واقعاً راديو تلويزيون بايستي در خدمت توجيه و تبيين مسأله براي اذهان مردم قرار بگيرند . چون آن روزي كه ما مي خواهيم آن را به رأي عمومي بگذاريم و از مردم سوال بكنيم بايد مردم بدانند چه كار دارند مي كنند و چه مي خواهند بكنند . بنابراين من پيشنهاد مي كنم كه آقايان فكري براي اين بكنيد و پيشنهادهائي براي اين كار قضائي هم بدهيد . آقاي يزدي بفرمائيد .

محمد يزدي – بلي من تصور ابتدائي به ذهنم مي آيد كه باز از تجربه گذشته استفاده بشود كه به جاي اين جلسات مكرر عمومي قبل از شروع كار قبل از دستور وقت داده بشود به اشخاص , صحبت بكنند يعني جلسه رسمي باشد براي كار منتها 2 نفر 3 نفر قبل از دستور وقت معيني داده بشود كه صحبت بكنند نه صحبت هاي سياسي و عمومي يا بحث خارج , بحث هاي مربوط به موضوع صحبت بكنند .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – آقاي موسوي بفرمائيد .

ميرحسين موسوي – بنده هم همين پيشنهاد آقاي يزدي را مي خواستم بكنم به خاطر اينكه بحث هاي عمومي بي انتها است . و ما الان خيلي ضرورت دارد كه مسأله آئين نامه و ساير تصميمات را سريع بگيريم . منتها مقدمه هر جلسه مي شود نيم ساعت سه ربع گذاشت كه با تعيين وقت كاملاً مشخص كه برادر ها اسم بنويسند بيايند صحبت بكنند ، مسائلي كه دارند توضيح بدهند .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – آقاي هاشمي بفرمائيد .

هاشمي رفسنجاني – در مورد تبليغات مي گويم يك روابط عمومي قوي درست بكنيم ، اخبار اين جلسه را آن قسمتهائي كه قابل پخش است در بياورد بدهد ، روزنامه ها راديو و اينها بگويند خودش طبعاً محور بحث قرار مي‎گيرد , هر چيزي هم كه اضافه خواستيم بكنيم ديگر همان روابط عمومي جور بكند دائماً , مثلاً ميز گردها امثال اينطور چيزها كه مي خواهيم بحث بشود در بيرون اينجور باشد . در مورد آن بحث كه آقاي خوئيني ها پيشنهاد كردند فكر نمي كنم كه بحث هاي پيش از دستور اين نتيجه را بدهند چون بحث هاي پيش از دستور يك نفر مي‌آيد سخنراني مي كند يك چيزهائي به نظر خودش است مي گويد اين فرق مي كند با اينكه تبادل بحث بشود مثلاً يكي بگويد ما كه مي گوئيم تعداد نماينده ها اينقدر باشد يك ايده اي مي دهيم در جلسه مخالف و موافق نظرات مختلف گفته مي شود يا مي گوئيم وقتي كه مي گوئيم قوة قضائيه متمركز باشد اينجوري مي‎گوئيم . اين حرف ها يك كمي بحث مي شود جمع ما 25 نفري با استدلال ها و اينها آشنا مي شويم و آدم خيلي هم زود مي‌تواند حرفش را بزند يعني لازم هم نيست خيلي طولاني باشد . بحث ها و نظرها را مدت مدت كوتاهي مي‎گوئيم و مخالف و موافق صحبت مي كنند آن مفيد است حالا ولو اينكه شما بخواهيد دو جلسه قرار بدهيد براي هر موضوعي از موضوعات مهم ، مجريه و رهبري و . . . يك جلسه قرار بدهيم , اينقدر بحث بكنيم ببينيم كه چه مي‎شود ضرري كه از اين نمي كنيم ، اين بحث هاي محرمانه هم هست اگر بعد مفيد هم تشخيص داديم پخش مي‎كنيم .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – آقاي آذري بفرمائيد .

آذري قمي – به نظر بنده اين مباحث كه عرض كردم كه نظر حضرت امام مشخصاً و شايد ريزش خيلي لازم است كه اينجا حالا در ضمن چند جلسه روي آن جهت صحبت بشود كه كلاً همه اعضا در جريان ريز نظر قرار بگيرند , آنوقت بعد هم اين بحث كه آقايان پيشنهاد مي كنند . (آقاي هاشمي و آقايان ديگر) بحث خامي است يعني

هنوز اينها كه از بحث خام اينقدر گريزان هستند حالا ما از اول بيائيم بحث خامي را به اصطلاح شروع كنيم بدون سابقه ذهني . ولي ممكن است با همين پيشنهادي كه كردند كه به عنوان نطق قبل از دستور باشد ممكن است آقايان در آن نطق قبل از دستور نسبت به اين چند مسأله مهم صحبت بكنند و براي آن كميسيون ها قهراً مفيد خواهد بود . اما اينكه حالا كل جلسه را بخواهند روي اين مسأله متمركز بكنند اين همان يك بحث خامي است ، ما چرا كميسيون گذاشتيم ؟ براي اينكه در كميسيون به اصطلاح بايد آنجا رأي و نظر پخته بشود آنوقت بيايد در اينجا بحث بشود . حالا مي خواهيد از اول در اين جلسه عمومي يك بحث خامي را برگزار بكنيد . ظاهراً بي نتيجه باشد و اتلاف وقت باشد . ولي من آن مسأله را ضرورت مي دانم كه آن آقاياني كه نظر امام را اطلاع دارند اين را اينجا گزارش بدهند و اگر نه كسي نيست كه يك چنين مسأله داشته باشد اين زحمت را آقاي حاج احمد آقا بكشند كه حتماً ما در اين خصوصيات . . . فرض كنيد كه حالا تمركز قوة مجريه , خوب ما فرض كنيد كه از خارج يك چيزهائي فهميده ايم ، يك پيشنهادي مثلاً شما قبلاً داشتيد يا آقاي هاشمي بعداً , خوب مثلاً فرض كنيد آن كه متبادر است الان نسبت به تمركز , همان خذف فرض كنيد نخست وزيري است . من باب مثال . خوب ممكن است كه اگر نظر امام اين باشد ما نمي توانيم يك نظر ديگري بدهيم . فرض كنيد كه حذف رئيس جمهور , يا محدود كردن اختيارات رئيس جمهور به طوري كه دخالت در امور اجرائي نداشته باشد . اين است كه ما لازم است خصوصيت نظر حضرت امام را در مسأله تمركز و اينها بدانيم , چون چند طريق ممكن است كه داشته باشد يكي از اين طريق ها بالخصوص مورد نظر حضرت امام باشد و من روي اين مسأله تأكيد دارم .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – خيلي خوب اينكه حالا خيلي اشكالي ندارد يعني پيشنهاد كه كرديد ابتدائاً, ما ممكن است از حاج احمد آقا خواهش كنيم .

آذري قمي – عرض من نفي آن پيشنهاد آقايان بود و اثبات اين قسمت .

سيد علي خامنه‎اي- حالا اثبات اين به هر حال ملازم با نفي آن نيست .

آذري قمي – شما هم قبول داريد ديگر .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – آقاي بيات .

اسدالله بيات – بسم الله الرحمن الرحيم . در ارتباط با تبليغات ، تبليغات دو جهت دارد يك بحثي را جناب آقاي خوئيني ها مطرح كردند واقع قضيه اين است كه آن صحبت ها به درد همين مجمع مي خورد اين بر اين است

كه اعضاء كلاً همه يا اكثريت با استدلال به يكنقطه مثبت و يك نقطه اي برسند و رأي بدهند . اين دو شوري بودن و اينها به درد اين كار مي خورد و ضرورت اين مسأله را در رابطه با اين قضيه . اين بحث يك بحث ديگر است . بحث ديگر كه حضرت عالي فرموديد در رابطه با تبليغات به نظر من روابط عمومي مجلس وقتي كه بنابراين شد كه اين كار در آنجا انجام بگيرد خلاصه اخبار را هم زير نظر همين هيأت رئيسه دقيقا آنها مي توانند اخبار را بگويند و تا اندازه اي كه گفتني است و عيبي هم ندارد . در ارتباط با مسائل بيروني واقع قضيه اين است كه يك مقدار زيادي از اين مسائل را مردم مي دانند . الان در دانشگاهها و در نوع جاها ميزگردهائي وجود دارد كه 10-12 روز است شايد 20روز است همه اين سؤالات مطرح است . در ارتباط با مجمع مطرح است در ارتباط با تمركز مطرح است ، در ارتباط با مسائل گوناگون مطرح است در نوع يعني در بين افراد تحصيل كرده اين مسأله خيلي گنگ نيست ، مبهم نيست منتها مسأله همين است كه حاج آقا آذري اشاره فرمودند . واقع قضيه اين است كه عمده بحثي كه وجود دارد در دو جاست در ارتباط با كميسيون يا كميته نمركز دستگاه قضائي خود شوراي عالي قضائي بيشتر از همه مدافع هستند و خودشا ن هم نامه هائي به حضرت امام نوشته اند مسأله خيلي . . . دو جا است كه حساسيت دارد هم در بيرون و هم براي اين جلسه . مسأله مجمع تشخيص مصلحت و جايگاه قانوني آن و مسأله اصول رهبري است كه طبيعي است كه آنجا بحث دارد , بحث جدي هم دارد و نگراني هائي وجود دارد , مسائل گوناگوني وجود دارد طبيعي است كه مسأله به طور جدي مطرح است و مسأله همان تمركز دستگاه اجرائي كه خوب بحث ها , فرض هاي مختلفي وجود دارد . اين است كه من معتقدم اين دو تا بحث اگر براي اعضاي مجمع جا نيفتد رأي نمي توانند بدهند . طبيعي است كه بايد براي اينها جا بيفتد منتها از آن به بعد از نظر تبليغات بيروني بله از طريق روابط عمومي مجلس كه جاح آقا هاشمي فرمودند كه يك دبيرخانه و اينها من معتقدم روابط عمومي مي‎تواند اينكار را انجام بدهد .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – آقاي موسوي .

ميرحسين موسوي – من به ذهنم مي آيد كه غير از صحبت هاي پيش از دستور ما در مورد هر كدام از اين اصول كه اينجا مطرح خواهد شد به طور مفصل بحث خواهيم كرد . بحث هاي عمومي اوليه به خاطر اينكه هيچ نوع چهارچوبي بر آن حاكم نيست معمولاً باعث اتلاف وقت مي شود . من فكر مي كنم دو ماه ما اگر هر روز كار بكنيم و منظم هم كار بكنيم و مطابق آئين نامه براي ما كم باشد چه برسد مثلاً مسأله اي را باز بكنيم بدون اينكه بدانيم به كجا مي‎خواهيم برسيم . چهارچوب بحث الان كاملاً مشخص شده از طرف حضرت امام اگر فرضاً برود در قالب همين كميسيون ها و بطور پخته كار بشود ، سوابق ديده بشود، بطور طبيعي مطالعاتي با قوانين ديگر بشود . آقايان بياورند يك بحث جامعي را اينجا مطرح كنند كه بعداً رويش نظر داده بشود اين مفيد است . ولي همين جور مثلاً رها بحث كردن من فكر مي كنم كه هم وقت تلف مي شود و هم احتمال دارد كه ما را منحرف بكند از اين چهارچوب هائي كه حضزت امام اينجا مطرح فرموده اند .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – آقاي هاشميان .

حسين هاشميان – بنده هم همين صحبت آقاي موسوي را مي خواستم عرض بكنم و اضافه بكنم كه ما با اين فرصت كمي كه داريم بخواهيم به وقت سخنراني قبل از دستور برسيم وقت آقايان را مي گيريم كه در كميسيون ها بايد كار بكنند . آن كسي كه سخنراني مي‎كند يا كار كارشناسي كرده دارد حرف مي زند يا نكرده چه ثمري دارد؟ اگر كرده باشد نمي‎تواند تنها آن مستند باشد. بايد اعضاء كميسيون در كميسيونها بروند كار كارشناسي بكنند . بنابراين ما با اين فرصت كم وقت اعضاي كميسيون ها را نگيريم با سخنراني قبل از دستور و جلسات عمومي زياد.

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – خوب حالا يك پيشنهادي آقاي هاشمي كرده اند كه جمعي از آقايان هم طرفدار آن هستند خود بنده هم . . .

هاشمي رفسنجاني – پيشنهاد آقاي موسوي ؟

سيد علي خامنه‎اي – بله ايشان گفته اند كه جلسات عمومي تشكيل بشود شما مي گوئيد براي هر يك از موضوعات مهم يك جلسه كه من خيال مي كنم كه جلسات عمومي بايد به همين شكل باشد قاعدتاً .

هاشمي رفسنجاني – من روي اين اصرار ندارم .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – حالا اينكه ما چند تا جلسه پشت سر هم داشته باشيم (جلسات عمومي) كه در اينها بحث بشود حالا مي فرمائيد به صورت نطق پيش از دستور , آنجا ها مي تواند همه جلسه به نطق هائي شبيه نطق هاي پيش از دستور سپري بشود يعني بدون محدوديت در وقت . بالاخره در زمينه قوة مجريه يا قوة قضائيه كساني هستند كه يك نظري دارند اين نظر را بيايند بگويند . شما مي گوئيد پخته بشود خوب بهترين راه پخته شدن فكر همين است كه انسان بنشيند آدمي كه هيچ هم ذهنش آماده نيست - 3 نفر 4 نفر آدمي كه يك ايده‎اي دارند بيايند با استدلال هاي مختلف آن را بيان كنند . راه براي پخته شدن ذهن از اين بهتر چيست ؟ نمي‎خواهيم هم در اين جلسات تصميم گيري بكنيم . يعني تلقي من اين نيست كه اين جلسات به تصميم گيري خواهد رسيد . نه اين جلسات براي اين است كه فضاي ذهن جلسه را يك قدري به هم نزديك بكند . به هر حال دو نظر است بحث مي خواهيم نكنيم ديگر . رأي بگيرم من همين براي تشكيل اين جلسات را . . .

حسين هاشميان – فرمايش حضرت عالي تأمين است براي در جريان قرار گرفتن ، خوب مي گوئيم از طريق كميسيون ها مباحث منتقل مي شود ديگر در جريان قرار مي گيرند .

بنابراين وقتي تأمين است . همه آقايان هم كه تشريف دارند همه گرفتاري هاي بيشتر از وقتشان دارند .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – اين كار از همه گرفتاري ها بالاتر است .

آقايان مي خواهند كه خطي به كميسيون ها داده بشود . والا درست مي فرمائيد شما كميسيون ها وقتي كه كار كردند خواهند يك فضائي براي كميسيون بوجود بيايد نظر آقايان اين است .

هاشمي رفسنجاني – حالا پيشنهاد آقاي خوئيني ها مشخص بشود هر چه هست .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – آقاي امامي مطلبي داريد بفرمائيد .

امامي كاشاني – من خواستم عرض كنم كه نقض و ابرامي فكر ميكنم لازم باشد در چند تا از اين مواد نطق عمومي اگر بشود براي حداكثر آقايان مفيد است . چون شايد مثلاً دو بند اين باشد كه تقريباً آقايان به آن اشرف دارند يكي مسأله رهبري است و يكي هم مجمع تشخيص مصلحت است. به علاوه اينكه آنچه كه ما خودمان حدس مي زنيم حضرت امام هم شايد در اين دو تا نظر مشخصي داشته باشد . ولي در بقيه ، يعني بنده خودم الان حساب مي كنم شايد بعضي از آقايان هم همينطور باشد آن ريزه كاري ها و دقايق را شايد حضور نداشته باشند و شايد اگر تمام اين بنده ها كه بعضي از دوستان هم تكيه شان به اين بود كه حضرت امام در تمام اينها نظر مباركشان را بفرمايند بنده احتمال مي دهم كه در بعضي از چيزها بخواهند كه مثلاً در فلان مورد و فلان مورد خود آقايان چه حرف هائي زده اند ؟ اين براي نظر مبارك ايشان هم چه بسا بحث است و اين نطق قبل از دستور يك فرعي بيشتر نمي شود و شايد هم آقايان اصلاً در آن وقت هم بگويند نيم ساعت يك خرده ديرتر هم حضور پيدا بكنند . اصلاً شل شل مي شود به طور كلي .

نايب رئيس(سيد علي خامنه‎اي) – خيلي خوب پس تشكيل 2-3 تا جلسه حالا تعدادش را هم معين نمي‎كنيم. اجلاس عمومي را در روزهاي آينده با فاصله كمي كه منافات هم البته با تشكيل كميسيون ندارد اين را به رأي مي‌گذاريم . آقاياني كه موافق هستند دستشان را بلند كنند (اكثر دستشان را بلند كردند) تصويب شد .

وقت جلسات را خواهش مي كنم آقايان اگر نظري هست (روز و ساعتش) را بفرمائيد .

موسوي خوئيني ها – پيش از ظهرها كساني كه مسؤوليت هائي دارند كارهايشان را برسند مردم هم معطل نمانند . بعد از ظهرها هم مي آئيم براي اين كار .

نايب رئيس (سيد علي خامنه‎اي)- خيلي خوب ، كلاً بعد از ظهر را براي اين كار بگذاريم .آنوقت فردا جلسه مي توا ند باشد ،آقايان آمادگي داريد ؟در اين چند روز آينده كه بيست ويكم و اينها را داريم .فردا مثلاً مي تواند جلسه باشد (آذري - فردا شب بيست و يكم است ) فردا شب بيست ويكم است روز بيست وبكم چطور ؟

امامي كاشاني - عصر جمعه روز بيست يكم جلسه باشد .

هاشمي رفسنجاني - از شنبه هر روز جلسه باشد .

نايب رئيس ( سيد علي خامنه‎اي ) - فردا عصر چون آقايان شايد پس فرداشب بيست يكم خواهند بود بعضي احيا بگيرند عصر بخواهند يك قدري استراحت بكنند ، مشكل آقايان اين است يعني فردا عصر اشكال اين است . جمعه عصر را من حرفي ندارم اگر موافق باشند .

هاشمي رفسنجاني - آقا از عصر شنبه هر روز 2-3 ساعت باشد .

نايب رئيس ( سيد علي خامنه‎اي )- خود عصر شنبه بيست سوم است . آقايان مي خواهند شب احيا بگيرند عصر نمي خواهند استراحت كنند ؟ پيشنهاد آقاي هاشمي اين است كه روز شنبه ما سه چهار روز پشت سر هم هر روز جلسه عمومي را داشته باشيم .

محمد مؤمن - عرض كنم كه واقعاً اگر براي مسأله احياء و اينها مي خواهيد يك حسابي باز بكنيد كه مناسب است باز بشود . شما بعد از ظهر جمعه را بخواهيد بگذاريد اشكال ندارد ولي فردا نباشد و همچنين عصر شنبه نباشد كه انسان بتواند يك مقدار استراحت بكند و براي شب بيست ويكم و بيست وسوم آمادگي داشته باشد . بعد هر وقت ديگر خواستيد جلسه بگذاريد .

نايب رئيس ( سيد علي خامنه‎اي ) - ببينيد دو نظر است آقاي هاشمي اصرار مي كنندبر همان كه از شنبه به بعد باشد يك نظر هم هست كه نه از شنبه نباشد جمعه و يكشبه به بعد باشد.حالا من نظر اول را به رأي مي‎گذارم. آقاياني كه موافقند كه ما از شنبه چند روز پشت سر هم جلسه عمومي داشته باشيم ،دستشان را بلند كنند (اكثريت دستشان را بلند كردند)تصويب شد پس از روز شنبه بعد از ظهرها جلسه خوا هيم داشت جلسه هارا بفرمائيد .

آذري قمي – از ساعت 4 به بعد باشد .

امامي كا شاني – شنبه را اقلاً ساعت پنج بگذاريد .

سيد خامنه‎اي – شنبه از ساعت 5 بعد از ظهر تا ساعت 7 باشد و روز هاي ديگر از ساعت 4 باشد .

هاشمي رفسنجاني - حالا اگر ما روز شنبه جمع شويم هيچكس از آقايان داوطلب صحبت نباشد آن هيچ مي‎شود بي ثمر .

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) - داوطلب زياد است . اين جلسه بي داوطلب نمي ماند آقاي هاشمي شما غصه داوطلب را براي اين جلسه نخوريد .

هاشمي رفسنجاني - همين حالا آقايان براي شنبه وقت بگيريد معلوم باشد كه چه كسي مي خواهد صحبت بكند .

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) - آقاي خوئيني ها بفرمائيد .

موسوي خوئيني ها – بلي، من عرض كردم چهار تا كميسيون تعيين شد تقريباً مو ضو عات دسته بندي شد ، مي خواهيد به ترتيب كه حضرت امام ، اول رهبري را فرموده اند ، مي خواهيد شنبه را بگذاريد براي بحث پيرامون مسا له رهبري . هر كس هم مي خواهد وقت بگيرد يا حا لا يا همان روز بعد فردايش را مي گذاريم براي مثلاً قوة مجريه پس فردا را براي قوة قضائيه . و همين طور مي رود جلو .

نايب رئيس ( سيد علي خامنه‎اي ) - همين جور خوب است فكر مي كنيم به همين ترتيب آقاي نوري بفرمائيد .

عبد الله نوري - بسم الله الرحمن الرحيم . اين مسأله‎اي كه در رابطه با تبليغات مطرح شد فكر مي كنم اگر اگر هيأت رئيسه همين امشب وضعيت دبيرخانه و روابط عمومي را روشن كند و از همين فردا بحث تبليغات كه بخشهاي بسيار متنوع و مختلفي خواهد داشت . يعني الان به اصطلاح راديو‎هاي بيگانه در رابطه با همين حركت مسأله دارند ، در داخل مسائل مختلفي مطرح است . خطي كه مي خواهد داده بشود ، اشكالاتي كه احياناً قانوني اساسي دارد و بايد براي مردم توجيه وتبيين بشود از طريق رسانه هاي گروهي . بحث نظر خواهي از مسوولين اجرائي ، قضايي ، شخصيت هاي مختلف دا نشگاهي، روحانيون و اينكه يك تشكيلات جدي ويك ستاد قوي دنبال كند اين مسأله را و احساس نباشد كه تنها ما در اين جلسه تصميم مي گيريم احساس اين باشد همه صاحب نظران را در جمع خودمان شركت مي‎دهيم و صاحب نظران مي‎توانند نظرا‎تشان را منعكس كنند. يك ستاد بسيار قوي 24 ساعته‎اي كه مسأله را پيگيري كند هم در دبير خانه ها و روابط عمومي اين مسأله مي تواند پيگيري بشود ،هم ميتواند اصلاً از طر ف خود هيأت مسؤولي داشته باشد ، كه اين اين قضايا را پي‎گيري بكند من فكر مي‎كنم بسيار چيز مهمي است ، كه از همين فردا صبح به عنوان اولين كار وحركتي كه در روابط مردم مي‎خواهد انجام بشود نظر خواهي از مردم به انواع و اقسام آن كه مي شود در بيانيه و بيايد و تشكيل دبيرخانه و روابط عمومي يا ستاد خبري كه ستاد خبري هم به نظر من فقط منحصر به يك ستادي كه چند تا خبر را از جلسات كميسيون ها و يا جلسات عمومي بدهد نمي‎شود يك ستادي مي‎تواند باشد كه مسائل مختلفي را كه در داخل و يا خارج حول و حوش مسائل قانون اساسي مي گذرد تجزيه و تحليل كند و طي تماسي كه با هيأت رئيسه خود جلسه دارد نظر خواهي كند ، خط مشي را بگيرد و اجمالاً به نظر من اين دو ماه دو ماهي است كه كا ر روابط عمومي از حالا آغاز مي تواند بشود و به روز رأي گيري مي تواند ختم بشود و اگر اين قسمت كار به طور قوي و جدي دنبال بشود در سر نوشت تعداد شركت كنندگان در رأي بسيار بسيار مؤثر است ، در سر نوشت آثار خارجي تبليغات مختلفي كه مي تواند باشد بسيار مي تواند مؤثر باشد . من پيشنهادم اين است كه اين موضوع همين امشب و فردا صبح نسبت به آن تصميم گيري بشوداعضا قوي و قدرت مندي براي اين كار انتخاب بشوند . از افرادمختلفي كه حالا چه در مجلس هستند و چه در بيرون مجلس استفاده بشود . خود توجيه اين كه اصلاً قانون اساسي در كشورهاي مختلف يك چنين روندي را دارد قابل بحث است . خود توجبه اينكه قانون اساسي در كشور ما چه روندي را داشته و به امروز رسيده ؟ حالا اين ها مباحثي است كه مي تواند آنجا مطرح باشد . من بيشتر اطاله نمي دهم .

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) - خيلي خوب حالا اجازه بدهيد من 2-3 نكته را عرض بكنم چون وقت دارد تمام مي شود .

اين مسا له تبليغات كه منهم نظرات آقاي نوري را تأييدمي كنم خيلي در آن قضيه وقت مان تنگ نيست . يعني حالايك قدري هم چنين روزي عقب بيفتد اشكال ندارديعني امروز و اينها لازم نيست .

ما در جلسه آينده 2-3 تا مطلب حتي داريم كه بايد انجام بدهيم ( همين جلسه روز شنبه ) اولاً قرار بر اين شد كه جناب آقاي يزدي و جناب دكتر حبيبي پيش نويس آئين نامه را فراهم بفرمائيد آن جلسه عرضه كنند آئين نامه را بر اجلاس عمومي . يا تصميم گيري خواهد شد يا لا اقل آماده خواهد شد براي تصميم گيري .

مهدي كروبي – اگر قبلش توزيع بشود بهتر است .

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) - اكر بتوانيد قبل هم توزيع بكنند البته بهتر است يعني آن جلسه به تصميم گيري خواهد شد .

دوم اينكه افرادي كه عضو كميسيون خواهند بود اينها در آن جلسه معين خواهند شد كه چه كساني عضو كدام كميسيون ها خواهند بود . يك نفر هم بايد مسؤول بشود ، كه جاي كميسيون ها و اينها را مشخص كند تا افراد بدانند كه كجا بايستي جلسه شان تشكيل بشود يكي هم كه بحث جلسات بنابر‎اين آنجا ما كار داريم . الان هم تقريباً ديگر وقت تمام است . آقاي آذري مطلبي مي‎خواهيد بفرمايند . كه جلسه را ختم كنيم .

آذري قمي - من مي خواستم اگر وقت باشد اعضا حد اقل دو كميسيون يكي رهبري را يكي هم مسأله قضائيه را الان مشخص مي كرديد براي اينكه در اين 2-3 روزه خودش خيلي فرق دارد .

خامنه‎اي - در اين2-3روز ممكن است كه آقايان فكر كنند و يك قدري در مسأله ايده پيدا كنند . وقت پيدا نمي كنند كه دور هم بنشينند .به فرض هم معين شد مگر فردا يا روزجمعه مي توانند دور هم بنشينند ؟ آقاي حبيبي شما چه مي خواهيد بگوئيد .

نجفقلي حبيبي - ببخشيد من مزاحم مي شوم وقت هم گذشته . ولي مي خواستم پيشنهاد بكنم كه عنوان اين مجمع يا هيأت مشخص بشود چون از اين به بعد مي خواهيد تبليغات يا هر چه ( خامنه‎اي _ بلي اين حرف درستي است ) يك عنوان مشخصي يا شورا باشد يا مجمع باشد .

خامنه‎اي - فكر مي كنيم اين مجلسي است چون يك متمم است . مجلس بازنگري در قانون اساسي ،يا اصلاح قانون اساسي،يا تجديد نظر …

يكي از اعضاء - مگر مشورتي نيست ؟

نايب رئيس (خامنه‎اي ) – نه تصميم گيرنده است ، به رفراندوم گذا شته مي شود لكن اينجا تصميم گيرنده است در آ نچه كه ارائه مي شود به آراء مردم تصميم گيرنده است.

محمد يزدي - من عرض مي كنم كه تعيين اين نكته با الهام گرفتن از نوشته حضرت امام و با وجه به يك نكته كه تتميم با اصلاح : يك تفاوت دقيق دارد وچون اين تفاوت است و در اين نوشته به هر دو اشاره شده ولو تعبير تتميم فقط آمده مقتضي است كه ما در اين عنوان اين كلمه را هم بياوريم، چون در بعضي از جاهايش خاصيت اصلاحي دارد ، در بعضي از جاها خاصيت تتميمي دارد (( مجمع و يا جلسه و يا مجلس تتميم و اصلاح قانون اساسي ))

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) - آقاي عميد بفرمائيد .

عميد زنجاني – در متن فرمايش امام تقريباً مشخص شده : ( پس از بررسي و تدوين و تصويب موارد و اصولي كه ذكر ميشود … )

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) - بنابراين تصويب كننده است ببينيد اگر اينجوري باشد (( هيأت بررسي و تدوين و… ))

يزدي - در عبارت حضرت امام (( تتميم )) دارد . آنوقت در عمل خاصيت اصلاحي هم دارد

سيد علي خامنه‎اي - مجلس بررسي تتميم و اصلاح قانون اساسي .

اسد الله بيات - امام كلمه هيأت به كار برده اند .

نايب رئيس ( سيد علي خامنه‎اي ) - اينكه حتما هيأت بايد به كار برود اينها را نمي شود حالا معلوم كرد اينها را آن جلسه تصميم گيري بكنيم .

آقاي امامي بفرمائيد .

امامي كاشاني - مجلس معمولاً متبادر به انتخاب مردم است . مجلس شورا ، مجلس خبرگان و اينها ….. اينكه منتخب از طرف حضرت امام هستند كلمه مجلس به آن نمي خورد .

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) - آقاي هاشمي بفرمائيد .

هاشمي رفسنجاني - من در هر دوحرف دارم . يكي اينكه اين مشورتي است يا نه ؟

من تا آنجا كه در ذهنم هست مذاركراتي كه ما با حضرت امام داشتيم اين بود كه اينجا پيشنهاد بدهد . پيشنهاد رفراندوم را امام ميدهند نه ما ، چون در قانون اساسي كه چنين چيزي نيست . و چه بسا امام بخواهند امام بخواهند بعضي از اين چيز‎هائي كه ما گفتيم عوض كنند ، يا اصلاح كنند يا اضافه كنند ، يا كم كنند .حد اقل اينكه از امام بپرسيم . يعني پرسيم كه ايشان نظرشان اين است كه اين مشورتي است ياتصميم ما مصوبه‎اي است مستقيماً به رفرا‎ندوم مي رود ؟ اين مهم است در اينكه مشورتي خواهد بود اسم ما يا نه ؟ اينكه حالا اسمش را هيأت بگذاريم يا شورا اصلاً بگذاريم يا چه بگذاريم اينها را باز عيب ندارد . ما پيشنهاد بدهيم ، با امام لا اقل مشورت كنيم امشب در اخبار اسم خاص نگوئيد اين مهم است كه اين اسم در تاريخ مي ماند باز هم بايد با امام مشورت كنيم . اگر ايشان روي هيأت نظر داشتند خوب همان هيأت را مي گذاريم . اگر نظر نداشتند همين طور سبق قلم بوده خوب مجلس باشد اعتبار بيشتري دارد . باز لا اقل مجمع باشد يك اعتبار بهتري دارد از هيأت . صبر كنيم از امام بپرسيم .

آذري قمي - كلمه تصويب دارد آقاي هاشمي .

هاشمي رفسنجاني - تصوب ما مي كنيم بلي ما مي گوئيم تصويب شد . اما براي امام تمام نشده مسأله بپرسيم از ايشان من بحثي كه با ايشان داشتم ايشان مي گفت شما كساني را جمع كنيد يك پيشنهادي بدهند ، بعد من خودم مي دانم چكار بكنم اگر ايشان بنا دارند كه رو آن حرفي بزنند ما نگوئيم اينجا .

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) - آقاي جنتي بفرمائيد .

جنتي _ من پيشنهادم اين است كه (( مجمع بررسي و تجديد نظر يا باز نگري در قانون اساسي ))

موسوي اردبيلي - آقاي خامنه‎اي يك پيشنهادي هم سن دارم .

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) - بفرمائيد .

موسوي اردبيلي - ما الان در اين جلسه همان كاري را مي كنيم كه مجلس خبرگان در اول مي كرد . در آنجا هم خبرگاني بودند منتها مي گفتند خبرگان قانون اساسي . اين يك خبرگاني است خبرگان متمم قانون اساسي يا مثلاً اصلاح قانون اساسي چه اشكالي دارد اين هم اسمش همان خبرگان باشد منتها يك پسوندي داشته باشد . اين هم پيشنهاد من است

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) _ خيلي خوب الان چند تا پيشنهاد شده ما حتي مي توانيم اينها را به بحث بگذاريم يا آنطور كه آقاي هاشمي گفتند از نظر حضرت امام هم مطلع بشويم ، بعد تصمم گيري بكنيم . الان خيلي عجله‎اي براي اين كار نيست كه حالا امشب گذاشته بشود ، آقاي عميدي بفرمائيد .

عميد زنجاني _ نام رسمي و قانوني خبرگان اول . (( مجلس بررسي نهائي قانون اساسي بود )) بود به همين مناسبت با تعبيري كه حضرت امام آوردند مي شود (( مجمع تدوين و تصويب موارد اصلاح قانون اساسي ))

موسوي اردبيلي _ آنچه مجمع نبود مجلس گفتيد .

عميد زنجاني _ مجلس به لحاظ اينكه انتخابي بود .

5- پايان جلسه وتاريخ و محل تشكيل جلسه آينده

نايب رئيس ( خامنه‎اي ) _ خوب اين مسائل را براي بعد بگذاريد . من خواهش مي كنم براي روح شهداي عزيزي كه در تدوين قانون اساسي مؤثر بودند و امروز جز شهداي عاليقدر ما هستند . از قبيل شهيد بهشتي و ديگران ، يك فاتحه آقايان بخوانيد .

جلسه آينده هم ساعت پنج بعد از ظهر روز شنبه در مجلس شوراي اسلامي خواهد بود .

( جلسه ساعت 30/19 پايان خواهد يافت .)

رئيس شوراي باز نگري قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران _ علي مشكيني