بازگشت به فرمت معمولی



جلسه افتتاحيه بيست و هشتم مرداد ماه 1358 هجري شمسي



این مطلب، برگرفته از سایت شورای نگهبان می باشد. تمام حقوق این مطلب از آن سایت شورای نگهبان می باشد. سایت حقوق صرفا جهت سهولت کار پژوهشگران از جهت امکان جستجو در محتوای سایت، در دسترس قرار دادن نسخه قابل چاپ هر نوشته، امکان ارسال هر مطلب به ایمیل و نیز امکان اظهارنظر بازدید کنندگان سایت، این مطلب را بازانتشار می دهد.



جلسه در ساعت ده روز بيست و هشتم مرداد ماه 1358 هجري شمسي برابر با بيست و پنجم رمضان المبارك 1399 هجري قمري به رياست آيت الله حاج آقاي حسين خادمي (رئيس سني) تشكيل شد.)

فهرست مطالب


1ـ انتخاب هيأت رئيسه سني و استقرار در جايگاه

2ـ اعلام رسميت جلسه و تلاوت آياتي چند از قرآن مجيد

3ـ اجراي سرود «الم نشرح لك صدرك» توسط گروه سرود حسينيه ارشاد.

4ـ قرائت پيام حضرت آيت الله العظمي امام خميني رهبر انقلاب اسلامي ايران در مورد قانون اساسي توسط حجت الاسلام هاشمي رفسنجاني

5ـ بيانات آقاي مهندس مهدي بازرگان نخست وزير دولت موقت جمهوري اسلامي ايران

6ـ بيانات آقاي مهندس صباغيان (وزير كشور)

7ـ پايان جلسه به عنوان تنفس

8ـ تشكيل مجدد جلسه و انجام مراسم تحليف

9ـ بيانات چند تن از نمايندگان پيرامون اعتبارنامه ها و آئيننامة داخلي مجلس

10ـ اعلام پايان جلسه
آقاي مهندس بارگان (نخست وزير) به اتفاِ آقايان وزراء، سفراء، خبرنگاران داخلي و خارجي و تماشاچيان در جلسه حضور داشتند.

دبيرخانه مجلس بررسي نهائي قانون اساسي
[--------------------------------------------------------------------------------------]

1ـ انتخاب هيأت رئيسه سني به شرح زير: آقاي حاج آقا حسين خادمي رئيس آقاي ميرزا محمدعلي انگجي نائب رئيس آقاي موسي موسوي قهد ريحاني دبير آقاي حسن عضدي منشي آقاي حميداللّه ميرمراد زهي منشي (هيات رئيسه در جايگاه خود مستقر شدند.)



2ـ اعلام رسميت جلسه و تلاوت آياتي چند از قرآن مجيد رئيس (خادمي) ـ رسميت جلسه اعلام ميشود، ابتدا چند آيه از كلام اللّه مجيد قرائت ميشود.

(بشرح زير قرائت شد) اعوذباللّه من الشيطان الرجيم ـ
بسم اللّه الرحمن الرحيم
ان اللّه يأمركم ان تؤدوا الامانات الي اهلها و اذا حكمتم بين الناس ان تحكموا بالعدل ان اللّه نعما يعظكم به ان اللّه كان سميعاً بصيرا، يا ايها الذين آمنوا اطعيوااللّه و اطيعوا الرسول و اولي الامرمنكم فان تنازعتم في شيء فردوه اللّه و رسوله ان كنتم تومنون باللّه و اليوم الاخر ذلك خيرواحسن تأويلا.



بسم اللّه الرحمن الرحيم

والشمس وضحيها و القمر اذا تليها و النهاراذا جليهاو الليل اذا يغشيها و السماء و ما بنيها والارض وما طحيها و نفس وما سويها فالهمها فجورها و تقويها قد افلح من زكيها و قد خاب من دسيها كذبت ثمود بطغويها اذا نبعث اشقيها فقال لهم رسول اللّه ناقة الله و سقيها فكذبوه فعقروها فد مدم عليهم ربهم بذنبهم فسويها و لايخاف عقبيها.



3ـ اجراي سرود «الم نشرح لك صدرك» توسط گروه سرود حسينة ارشاد رئيس (خادمي) ـ اكنون توسط عدهاي از جوانان حسينيه ارشاد سرود «الم نشرح» خوانده ميشود: چراغ جاودان سوز حقيقت تابد و تابد كه تا از ريشه بنياد سياهي را براندازد الم نشرح لك صدرك الم نشرح لك صدرك
حقيقت مرد توحيدي به نامردان نميسازد به پاي جان خود ارث شهيدان را نميبازد الم نشرح لك صدرك الم نشرح لك صدرك
بيا با نغمة روح خدائي بزن چنگي به زنجير الهي ميان شرِ و غرب آتش و خون اگر همراه خلق بي پناهي الم نشرح لك صدرك الم نشرح لك صدرك
بيا در سنگر ارشاد و توحيد و عدالت به زير تابش خورشيد خونين شهادت الم نشرح لك صدرك الم نشرح لك صدرك
بيا با هم درفش خون فشان زندگي را ستانيم از كف خصم خدا و خلق و امت الم نشرح لك صدرك الم نشرح لك صدرك
بيا با نغمة روح خدائي بزن چنگي به زنجير الهي بيا بركن زبن در وادي عشق تباهي را تباهي را تباهي


بسم اللّه الرحمن الرحيم

الم نشرح لك صدرك.

و وضعنا عنك وزرك.

الذي انقض ظهرك.

و رفعنا لك ذكرك.

فان مع العسر يسرا.

ان مع العسر يسرا.

فاذا فرغت فانصب.

و الي ربك فارغب.


چراغ جاودان سوز حقيقت تابد و تابد كه تا از ريشه بنياد سياهي را براندازد الم نشرح لك صدرك الم نشرح لك صدرك
حقيقت مرد توحيدي به نامردان نميسازد به پاي جان خود ارث شهيدان را نميبازد الم نشرح لك صدرك الم نشرح لك صدرك
بيا با نغمة روح خدائي بزن چنگي به زنجير الهي ميان شرِ و غرب آتش و خون اگر همراه خلق بي پناهي الم نشرح لك صدرك الم نشرح لك صدرك
بيا در سنگر ارشاد و توحيد و عدالت به زير تابش خورشيد خونين شهادت الم نشرح لك صدرك الم نشرح لك صدرك
بيا با هم درفش خون فشان زندگي را ستانيم از كف خصم خدا و خلق و امت الم نشرح لك صدرك الم نشرح لك صدرك
بيا با نغمة روح خدائي بزن چنگي به زنجير الهي بيا بركن زبن در وادي عشق تباهي را تباهي را تباهي

4ـ قرائت پيام حضرت آيت اللّه العظمي امام خميني رهبر انقلاب اسلامي ايران در مورد قانون اساسي توسط حجت الاسلام هاشمي رفسنجاني رئيس (خادمي) ـ پيام حضرت آيت اللّه امام خميني قرائت ميشود.

آقاي هاشمي رفسنجاني بفرمائيد.

هاشمي رفسنجاني ـ
بسم اللّه الرحمن الرحيم
.

اين پيام رهبر انقلاب است همانند همه راهنمائيهاي ايشان كه در لحظات حساس تاريخ انقلابمان بما ميفرمودند، در اين لحظه حساس هم راهنمائي هائي براي نمايندگان محترم مجلس خبرگان فرمودهاند كه قرائت ميكنم:

بسم اللّه الرحمن الرحيم

اكنون با عنايت خداوند متعال و تأييد حضرت ولي اللّه اعظم، عجل اللّه فرجه با يمن و بركت مجلس رسيدگي پيش نويس قانون اساسي كار خود را شروع ميكند.

بجا است تذكراتي به ملت شريف و حضرت علماي عظام و ساير وكلاي محترم بدهم:
1ـ بر هيچ يك از آنانكه از انقلاب اسلامي ايران اطلاع دارند پوشيده نيست كه انگيزه اين انقلاب و رمز پيروزي آن اسلام بوده و ملت ما در سراسر كشور از مركز تا دورافتادهترين شهرها و قراء و قصبات با اهداء خون و فرياد «اللّه اكبر» جمهوري اسلامي را خواستار شدند و در رفرندام بي سابقه و اعجاب آور با اكثريت قريب به اتفاِ به «جمهوري اسلامي» رأي دادند و دولتهاي اسلامي، رژيم و دولت ايران را به عنوان «جمهوري اسلامي» برسميت شناختند.


2ـ با توجه به مراتب فوِ، قانون اساسي و ساير قوانين در اين جمهوري بايد صد در صد براساس اسلام باشد.

و اگر يك ماده هم برخلاف احكام اسلام باشد، تخلف از جمهوري و آراء اكثريت قريب به اتفاِ ملت است.

بر اين اساس هر رأي يا طرحي كه از طرف يك يا چند نماينده به مجلس داده شود كه مخالف اسلام باشد، مردود و مخالف مسير ملت و جمهوري اسلامي است و اصولاً نمايندگاني كه بر اين اساس انتخاب شده باشند وكالت آنان محدود به حدود جمهوري اسلامي است و اظهار نظر و رسيدگي به پيشنهادهاي مخالف اسلام يا مخالف نظام جمهوري خروج از حدود وكالت آنها است.


3ـ تشخيص مخالفت و موافقت با احكام اسلام منحصراً در صلاحيت فقهاي عظام است كه الحمداللّه گروهي از آنان در مجلس وجود دارند.

و چون اين يك امر تخصصي است، دخالت وكلاي محترم ديگر در اين اجتهاد و تشخيص احكام شرعي از كتاب و سنت دخالت در تخصص ديگران بدون داشتن صلاحيت و تخصصي لازم است.

البته در ميان نمايندگان افراد فاضل ولايقي هستند كه در رشتههاي حقوقي و اداري و سياسي تخصصي دارند و صاحب نظرند كه از تخصصشان در همين جهات قوانين استفاده ميشود و در صورت اختلاف متخصصان نظر اكثريت متخصصان معتبر است.


4ـ من با كمال تأكيد توصيه ميكنم كه اگر بعضي از وكلاي مجلس تمايل به مكاتب غرب يا شرِ داشته يا تحت تأثير افكار انحرافي باشند، تمايل خودشان را در قانون اساسي جمهوري اسلامي دخالت ندهند و مسير انحرافي خود را از اين قانون جدا كنند، زيرا صلاح و سعادت ملت ما در دوري از چنين مكتبهائي است كه در محيط خودشان هم عقب زده شده و رويه شكست و زوال است.

از گفتهها و نوشتههاي بعضي از جناحها بدست ميآيد: افراديكه صلاحيت تشخيص احكام و معارف اسلامي را ندارند، تحت تأثير مكتبهاي انحرافي، آيات قرآن كريم و متون احاديث را به ميل خود تفسير كرده و با آن مكتبها تطبيق مينمايند و توجه ندارند كه مدارك فقه اسلامي براسايي مبتني است كه محتاج به درس و بحث و تحقيق طولاني است و با آن استدالالهاي مضحك و سطحي و بدون توجه به ادله معارض و بررسي همه جانبه، معارف بلند پايه و عميق اسلامي را نميتوان بدست آورد و من انتظار دارم محيط مجلس خبرگان از چنين رويهاي بدور باشد.


5ـ علماي اسلام حاضر در مجلس اگر مادهاي از پيش نويس قانون اساسي و يا پيشنهادهاي وارده را مخالف با اسلام ديدند، لازم است با صراحت اعلام دارند و از جنجال روزنامهها و نويسندگان غرب زده نهراسند كه اينان خود را شكست خورده ميبينند و از مناقشات و خرده گيريها دست بردار نيستند.



6ـ نمايندگان محترم مجلس خبرگان بايد همه مساعي خويش را بكار برند تا قانون اساسي، جامع مزايا و خصوصيات زير باشد:
الف - حفظ و حمايت حقوِ و مصالح تمام قشرهاي ملت، دور از تبعيضهاي ناروا.


ب - پيش بيني نيارها و منافع نسلهاي آينده آنگونه كه مد نظر شارع مقدس در معارف ابدي اسلام است.


ج - صراحت و روشني مفاهيم قانون، بنحوي كه امكان تفسير و تأويل غلط در مسير هوسهاي ديكتاتورها و خودپرستان تاريخ در آن نباشد.


د - صلاحيت نمونه و راهنما قرار گرفتن، براي نهضتهاي اسلامي ديگر كه با الهام از انقلاب اسلامي ايران درصدد ايجاد جامعه اسلامي برميأيند.


در خاتمه از خداوند متعال توفيق و تأييد همگان را خواستار و اميدوارم به بركت تلاش آقايان قانون اساسي واقعاً اسلامي و مترقي بتصويب برسد.

والسلام عليكم و رحمة اللّه و بركاته - روح اللّه الموسوي الخميني رئيس (خادمي) ـ تكبير بگوئيد (حضار همه تكبير گفتند)

5ـ بيانات آقاي مهندس مهدي بازرگان نخست وزير دولت موقت جمهوري اسلامي ايران رئيس (خادمي) ـ آقاي مهندس بازرگان بفرمائيد.

مهندس بازرگان (نخست وزير) -
بسم اللّه الرحمن الرحيم
.

الحمد اللّه الذي هدينا لهذا و ما كنا لنهتدي لولا ان هدينااللّه.

بنام خداوند ذوالجلال وبنا بمأموريتي كه رهبر عاليقدر انقلاب حضرت امام خميني در تاريخ 15 بهمن 1357 بدولت موقت تفويض كردهاند، مفتخرم مجلس بررسي قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران را افتتاح نمايم و از اين تصادف زماني همگي خوشحال باشيم كه نام و ننگ كودتاي 28 مرداد 1332 با خاطرة شيرين يكي از گامهاي پيروزي مبارزات ضد استبدادي ملت ايران زدوده ميگردد.


بحول و قوه الهي و با فداكاري و همكاري مردم شرافتمند ايران پس از واژگوني نظام استبدادي 2500 ساله، دولت توفيق يافت چهار مرحله از پنج مرحله مأموريت خود را عليرغم كارشكنيهاي مستمر بدانديشان داخل و خارج و مشكلات استثنائي دوران حاضر طي نمايد.


روز جمعه 29 تيرماه 1358 انتخابات سراسري كشور براي تعيين 73 نفر نمايندگان محترم - بنحوي كه سالمتر، بي خدشهتر و بي دخالتتر از تمام ادوار بعد از انقلاب مشروطيت بود - انجام يافت و اينك افتخار دارد كه انعقاد مجلس بررسي قانون اساسي جديد را به ملت ايران و به شما نمايندگان و به رهبري انقلاب تبريك گفته، طرح قانون اساسي را كه در شوراي طرحهاي انقلاب تدوين گرديده به تصويب هيأت وزيران و تصحيح و تاييد شوراي انقلاب رسيده است و متضمن 12 فصل و 151 اصل ميباشد، حضورتان تقديم نمايد تا مورد بررسي و تصويب نهائي براي ارائه به آراء عمومي قرار دهيد.


علاوه بر طرح قانون اساسي مجموعه نظرات ابراز شده از طرف مردم را كه با مساعي آقايان كارمندان دفتر مجلس سناي سابق جمع آوري و تنظيم شده است و آقاي دكتر يداللّه سحابي وزير مشاور در طرحهاي انقلاب بعداً توضيحات لازم را بعرض خواهند رساند، ضميمه مينمايم.

اينك وظيفة بس خطير و مسئووليت تاريخي بس عظيم در پيشگاه خلق و خالق بدوش نمايندگان گرامي گذارده شده است.

از خداوند كريم آرزوي دقت و سرعت و موفقيتتان را در اين امر مهم دارم.


بار امانتي كه از طرف ملت و بدون تعلق به صنف خاص بعهده گرفتهايد، نه تنها شما را در برابر مبارزين و شهيدان گذشته و در برابر نسل حاضر ايران مسئوول كرده است، بلكه جوابگوي نسلهاي آينده نيز خواهد بود.

ضمن آنكه فراموش نخواهيد فرمود كه با توجه به استقبال شايان و احساسات فراوان و مشاركت معنوي تمام مردم ستمديده و عدالت طلب جهان مخصوصاً مسلمانان نسبت به انقلاب پيروزمند ايران و علاقه و ميل به تأسي كه طبعاً به جمهوري اسلامي دارند، قانون اساسي ما به تعبيري قانون اساسي همه مسلمانان و معرف نظام حكومتي اسلام خواهد بود.

هم حق تاريخ و ملت ايران بايد بنحو احسن در آن ادا شود و هم حق مسلمانان چهارگوشه دنيا در آئين الهي ابراهيم.

بنابراين جا دارد بمصداِ «ان الدين عند اللّه الاسلام» و فرمان «تعالوا الي كلمة سواء» انعكاس آينده جهان شمولي قرآن باشد.


در طرح تقديمي آنچه از اصول آزادي، حق انتقاد، حاكميت ملي و رأي اكثريت آمده است، نه ارمغان مغرب زمين و تقليد و تحميل بيگانگان است نه ميراث نظام شاهنشاهي مخلوع، بلكه در تعبيرهاي اختيار، امر بمعروف، نهي از منكر و دستور مشورت، محتوي اصولي است منطبق با قرآن و منبعث از مشيت الهي ازلي رحمان.

بنمايندگي دولت موقت جمهوري اسلامي ايران توفيق همگان را در آنچه رضاي خدا و خير هموطنان است براي تسريع در تصويب لايحه تقديمي و حسن انجام چنين رسالت تاريخي آرزو مينمايم.

رئيس (خادمي) ـ تكبير بگوئيد (حضار همه تكبير گفتند)


6ـ بيانات آقاي مهندس صباغيان (وزير كشور) رئيس (خادمي) ـ آقاي وزير كشور بفرمائيد.

وزير كشور (مهندس صباغيان) -
بسم اللّه الرحمن الرحيم
، در سرآغاز كار اين مجلس تاريخي كه پس از بيست و پنج قرن سلطه طاغوتهاي نظام شاهنشاهي بر سرنوشت ملت ما و به بركت پيروزي انقلاب اسلامي مردم ايران برهبري امام تشكيل ميشود، جاي آن دارد كه سپاس و تشكر بيكران خود را به درگاه پروردگار توانا كه ما را از نعمت و موهبت حاكميت به سرنوشت خود بهرهمند گردانيده است عرضه داريم.

من بعنوان يك مسلمان و بنده كوچك خدا كه در اين روزهاي تاريخي و دوران ساز توفيق انجام خدماتي كوچك در كابينه دولت موقت انقلابي را دارم با اغتنام از فرصت و بحكم وظيفه اسلامي و به اعتبار مسؤوليت فعلي خود لازم ميدانم نكاتي چند را در محضر اين مجلس محترم يادآوري نمايم.

و از اينكه سخناني گزاف ميگويم پوزش ميطلبم.

نخست آنكه اين واقعيت را مد نظر داشته باشيم كه دهها هزار شهيد بخون خفته انقلاب مقدس ما و ملتي ستمديده در طول تاريخ شاهنشاهي چشم انتظار به حاصل كار اين مجلس دوختهاند و شاهد و ناظر بر جريانات آن ميباشند.

خواهران و برادران مسلمان ارجمندي كه بر كرسي نمايندگي اين مجلس قرار گرفتهاند و در مقابل خدا و نسل حاضر و نسلهاي آينده اين مملكت مسئووليتي بس خطير و بزرگ را پذيرا شدهاند و مسلم است كه با درك عميق اين مسئوليت به كار بررسي و تدوين نهائي قانون اساسي نظام جمهور اسلامي ايران كه در واقع بايستي منشور آزادي ملت و جوابگوي انتظارات بحق امت انقلابي ما باشد ميپردازند.

ملت مسلمان ما كه در جريان انقلاب دروان ساز خود عاليترين و والاترين مفاهيم انقلابي نظير شهادت، پارسائي و ايثار در راه خدا و مستضعفين خلق را به جامعه بشريت عرضه داشت، از قوانين اساسي حاكم بر سرنوشتش انتظار دارد كه مبشر پي ريزي آنچنان جامعهاي از انسانهاي آزاد و پويا شود كه در آن موانع سياسي، فرهنگي و اقتصادي از سر راه رشد و تكامل انساني او برداشته شده و استمرار انقلاب اسلامي و سيرورت نفوس مستعد را به سوي قرب الهي تضمين نمايد.

و اين روح حاكم بر مجموعه اصول قانون اساسي جمهوري اسلامي ميباشد.

از طرف ديگر براي آنكه قانون اساسي جمهوري اسلامي ما از اعتبار ذاتي و في نفسه برخوردار باشد بايستي تمام اقشار و آحاد ملت را در زير چتر حمايت خود قرار دهد و در واقع منشور همبستگي ملي و وحدت كلمه ملت ايران گردد.

لذا انحصارطلبيها و تفرقه گرائيها نميتواند و نبايد در تدوين قانون اساسي جمهوري اسلامي ما جائي داشته باشد، چرا كه استمرار انقلاب اسلامي و بقاي جامعه اسلامي ايران مقدم بر همه چيز است و بدون شك خواهر و برادراني كه از طرف ملت ايران مأمور بررسي و تدوين اين قانون گريدهاند، به پيروزي انقلاب مقدس ما كه همانا وحدت كلمه ملت ايران بوده واقف هستند و بخوبي به نداي آسماني قرآن كريم توجه دارند كه: «ولا تكونوا كالتي نقضت غزلها من بعد قوه انكاثا تتخذون ايمانكم دخلا بينكم ان تكون امة هي اربي من امة» بمانند آنكسي كه رشتههاي خود را از تابيدن و استحكام، و اتابيد و پنبه كرد، نباشيد.
و به زبان حال ما، قربانيها و شهادتها و اسارت هائي را كه در راه پيروزي انقلاب متحمل شدهايد، بهدر ندهيد.
به چه طريق اين مايه گزاريها بهدر خواهد رفت؟ جواب ـ «تتخذون ايمانكم دخلا بينكم ان تكون هي اربي من امه» از راهي كه مسئوليتها و تعهدات و پيمانهاي خود را وسيله استفاده شخصي يا گروهي و يا قدرتطلبي قرار دهيد تا آنكه دستهاي فزون بهرهتر از دستههاي ديگر بشود.
قرآن ميفرمايد كاري نكنيد كه جامعه تان اين چنين بشود يعني اصل را بايد بر اين گذاشت كه دسته و گروهي بر دسته و گروه ديگر امتياز و برتري سياسي خاصي نداشته و از قدرت بيشتري برخوردار نباشد و در تحليل نهائي قدرت سياسي بمعني واقعي ملي شود.
و در همين جا چه نيكو و بجاست كه به فرازي از سفارشات امام علي(ع) اميرالمؤمنين به مالك اشتر عنايت كنيم آنجا كه ميفرمايد: «اي مالك در صورت برخورد با منافع خاص خود و عامه مردم، هميشه خوشنودي و رضايت توده را بر خوشنودي خواص مقدم بدار، درست است كه آنان با اين عمل تو خواهند رنجيد ولي با رنجش تودههاي مردم قابل مقايسه نيست و نارضائي آنان با خشنودي عمومي قابل گذشت است، پس با تمام وجود در جلب رضايت اكثريت جامعه بكوش زيرا اكثريت است كه نگهبان مملكت و حصار كشور است هميشه با توده مردم باش و با شادي آنان شادي كن و با غم و اندوهشان اندوهناك باش.
اميد است نمايندگان محترم مردم مسلمان ايران با توجه به شرايطي كه بر مملكت حكمفرماست و عليرغم تلاشهاي مذبوحانه عوامل ضد انقلاب و دشمن براي اغتشاش و تفرقه افكني با تلاشي انقلابي كار بررسي قانون اساسي را در جهت تأمين مصالح عمومي و انقلاب مقدس مردم ايران پيگيري نموده و مجلس حاضر را به كانون همبستگي ملت ايران مبدل نمايند.
و اما هموطنان مسلمان و شريف ايراني توجه داشته باشند كه با انتخاب و اعزام نمايندگاني براي اين مجلس، مسئوليت آنها بپايان نرسيده و به حكم اصل و مسئووليت عام در اسلام بايستي در تمام احوال شاهد و ناظر بر كار اين مجلس بوده و در جريان مباحث و مصوبات آن قرار گيرند، و بخصوص از خواهران و برادران صاحب نظر و خبره انتظار دارد در طول مدت برقراري اين مجلس از طريق وزارت كشور و يا اطلاع قبلي در جلسات عمومي مجلس بعنوان ناظر شركت نمايند تا بخواست خداي بزرگ و طبق فرمايش رهبر انقلاب و با همت شما نمايندگان منتخب مردم، قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران در چهار چوب قوانين اسلام بررسي و تدوين گردد.
توفيق همه خواهران و برادران را از خداوند متعال خواستارم.
رئيس (خادمي) ـ تكبير بگوئيد (حضار همه تكبير گفتند)
7ـ پايان جلسه بعنوان تنفس
رئيس (خادمي) ـ جلسة افتتاحيه بعنوان تنفس ختم ميشود.
مجدداً جلسة علني تشكيل خواهد شد.
(جلسه ساعت 12 ختم شد) (در اين هنگام جناب آقاي نخست وزير باتفاِ آقايان وزراء بجز آقاي وزير كشور مجلس را ترك كردند)

8ـ تشكيل مجدد جلسه و انجام مراسم تحليف ساعت دوازده و يك چهارم جلسة علني مجدداً به رياست آيت اللّه حاج آقا حسين خادمي (رئيس سني) تشكيل شد.
رئيس (خادمي) ـ با وجوديكه همه آقايان البته از برگزيدگانند و اين مراتب را همه اقدام خواهند كرد، ولي براي تأكيد در مطلب، قسم نامهاي خوانده ميشود كه چون قسم به قرآن و ديگر كتب آسماني است مقتضي است همه بايستند، متن قسم نامه خوانده ميشود و همه آنرا به دنبال من بخوانند و بعد امضاء كنند: (متن قسم نامه به شرح زير خوانده شد) ما به پروردگار يكتا و در برابر خلق قهرمان ايران به قرآن و ديگر كتب آسماني سوگند ميخوريم كه در بررسي و تدوين قانون اساسي نظام جمهوري اسلامي ايران همواره اصول ذيل را رعايت نموده و به تحقق آنها متعهد باشيم:

1ـ به رژيم جمهوري اسلامي ايران كه به تأييد ملت رسيده وفادار و مؤمن بوده و در راه استحكام و دوام آن كوشش نمائيم.


2ـ تماميت ارضي مملكت و همبستگي همه اقوام ايراني را در تحت لواي جمهوري اسلامي ايران در مد نظر قرار دهيم.

3ـ به مسئوليت خطير خود در مقابل خدا و ملت مسلمان ايران و مأموريت تاريخي كه اين ملت به ما واگذار كرده، توجه عميق مبذول داشته و در جريان بررسي قانون اساسي احقاِ حقوِ پايمال شده ملت ستمديده ايران در طول 20 قرن سلطه جباران بر اين مملكت و اهداف انقلاب مقدس اسلامي را كه متضمن مصالح ملي جامعه ايران است نصب العين قرار دهيم.
رئيس (خادمي) ـ همه آقايان متن قسم نامه را خواندند؟ (نمايندگان - بله خوانديم) حالا صورت اسامي خوانده ميشود و يك يك تشريف ميآورند اينجا و امضاء ميفرمايند.
(اسامي نمايندگان به ترتيب زير اعلام گرديد و نمايندگان به جايگاه هيأت رئيسه آمده متن قسم نامه را امضاء كردند).
آقايان: دكتر سيد حسن آيت - جعفر اسراقي - سيد كاظم اكرمي - ميرمحمد علي انگجي - ميرزا محمد انواري - حاج شيخ هادي باريك بين - دكتر محمد جواد با هنر - حاج شيخ محمد تقي بشارت - دكتر ابوالحسن بني صدر - دكتر سيد محمد حسيني بهشتي - دكتر سرگن بيت اوشانا - سيد اكبر پرورش - عبداللّه جوادي آملي - محمد جواد حجتي كرماني - محمد جواد حاج طرخاني - سيد منير الدين حسيني هاشمي - شيخ عبدالرحمن حيدري - حاج آقا حسين خادمي - دكتر هراير خالاتيان - سيد محمد حسيني خامنهاي - سيد حسين طاهري خرم آبادي - شيخ ابوالقاسم خزعلي - مهندس عزيز دانش راد - سيد عبدالحسين دستغيب - شيخ عبدالرحيم رباني - محمد مهدي رباني رانكوهي - شيخ حسينعلي رحماني - محمد رشيديان - دكتر محمود روحاني - جعفر سبحاني - مهندس عزت اللّه سحابي - موبد رستم شهزادي - دكتر عباس شيباني - لطف اللّه صافي - محمد صدوقي - سيد عبداللّه ضيائي نيا - سيد محمود طالقاني - سيد جلال طاهري - حبيب اللّه طاهري - علي محمد عرب - حسن عضدي - مولوي عبدالعزيز ملازاده - جواد فاتحي - جلال الدين فارسي - ميرزا علي فلسفي تنكابني - محمد فوزي - دكتر علي قائمي اميري - سيد علي اكبر قرشي - شيخ محمد كرمي - سيد جعفر كريمي ديو كلاهي - سيد محمد كياوش - خانم منيره گرجي - دكتر علي گلزاده غفوري - علي مراد خاني ارنگه - ميرزا علي مشكيني - شيخ ابوالحسن مقدسي شيرازي - مهندس رحمت اللّه مقدم مراغهاي - ناصر مكارم شيرازي - سيد موسي موسوي قهد ريحاني - سيد مير كريم موسوي كريمي اردبيلي - سيدمحمد علي موسوي جزايري - حاج سيد اسمعيل موسوي زنجاني - حسينعلي منتظري نجف آبادي - حميد اللّه ميرمرادزهي - سيد محمد حسن نبوي - دكتر سيد احمد نوربخش - سيد حبيب هاشمي نژاد - شيخ محمد يزدي.


9ـ بيانات چند تن از نمايندگان در اطراف اعتبار نامهها و آئين نامه داخلي مجلس رئيس (خادمي) ـ به موجب مادة 18 نظامنامه براي انتخاب هيأت رئيسه دائم اخذ رأي به عمل ميآيد.
مقدم مراغهاي ـ بنده عرض دارم.
رئيس (خادمي) ـ آقاي مقدم مراغهاي بفرمائيد.
مقدم مراغهاي ـ به نام خدا، خواستم حضور جناب رئيس عرض كنم كه از نظر اصول پارلماني دو مطلب در اينجا فراموش شده كه تذكر ميدهم.
يكي اينكه طبق معمول پارلماني، يعني هر محكمه و دادگاهي هم كه تشكيل ميشود اولين مطلب رسيدگي به صلاحيتها و اعتبارنامه هاست.
در اينجا هم اول بايد اعتبارنامهها مطرح و تصويب شود چون اين اولين هيأت منتخب در جمهوري اسلامي است.
مسؤوليتها معلوم است، رفراندوم تكليف را روشن كرده و امام نظراتشان را اعلام فرمودند و ما بايد كاري بكنيم كه حيثيت اين مجلس رعايت شده باشد.
رسيدگي به اعتبارنامهها در صلاحيت اين مجلس است و مطلب ديگر اينكه آقاي رئيس اشاره فرمودند به آئين نامه.
هيچ آئين نامهاي تا در اينجا تصويب نشود نميتواند مورد قبول باشد.
آئين نامه مجلس خبرگان بايد در مجلس خبرگان تصويب شود.
بنده اين دو مطلب را پيشنهاد كردم و استدعاي رسيدگي به آن را دارم.
رئيس (خادمي) ـ آقاي دكتر عباس شيباني بفرمائيد.
دكتر شيباني ـ به نام خداوند در هم كوبنده ستمگران، بنام خداوندي كه حكومت را مختص صالحان ميداند.
جناب آقاي مراغهاي، اگر بنا است كه به صلاحيت رسيدگي شود، نمايندگان اين مجلس هيچكدام خودشان صلاحيت ندارند، پس چگونه ميتوانند به صلاحيت ديگران رسيدگي كنند؟ صلاحيت نمايندگان را هيأت نظارت رسيدگي كرده و اعتبارنامهها را تصويب و خدمتشان تقديم داشته است.
اگر جنابعالي خودتان به صلاحيتتان اعتراض داريد ميتوانيد تشريف ببريد.
در مورد آئين نامه كه فرموديد همين مجلس آن را بايد تدوين كند ميگويم مجلسي كه وظيفه سنگين تدوين قانون اساسي را برعهده دارد وقتش مهمتر ازاينست كه صرف آئين نامه داخلي مجلس شود.
مرسوم است كه آئين نامه داخلي را قبلا مينويسند و بعد طبق آن عمل ميكنند.
در اين مجلس، جاي بحث بيخودي نيست.
رئيس (خادمي) ـ آقاي حسينعلي منتظري بفرمائيد.
رئيس (خادمي) ـ اعوذباللّه من الشيطان الرجيم،
بسم اللّه الرحمن الرحيم
، و بشر عبادالذين يستمعون القول و يتبعون احسنه، آقايان محترم كه انتخاب شدهاند از طرف ملت براي رسيدگي به قانون اساسي، من مطمئنم كه هيچ هدفي جز اسلام و خير ملت ايران را ندارند.
قهراً بايستي ما از همه تعصبها منزه باشيم و همه آقايان هم هستند و ميخواهند آنچه خير است انجام گيرد.
بنده دو مطلب را خواستم تذكر بدهم.
يكي در مورد آئين نامه است و همانطور كه گفتند مربوط به مجلس خبرگان است كه مجلس شوراي ملي هم آئين نامهاش را بايد خودش تنظيم و تصويب كند.
اين معني ندارد كه ما منتخب ملت باشيم و در جاي ديگري براي كار ما آئين نامه تنظيم بكنند.
ملت صلاحيت آقايان را تشخيص داده است.
آنها را براي اينكار مهم انتخاب كرده است و قهراً برنامه كارآقايان و روش كارشان را خودشان بايد تصويب بكنند.
بنابراين اگر آئين نامهاي در جائي ديگر تنظيم شده باشد، از نظر ما اعتبار ندارد.
به اصطلاح فقهي معامله فضولي است و معامله فضولي احتياج دارد به اينكه امضاء شود اگر مجلس امضاء كرد حجت است والا نه و در مقابل ما هم آئين نامهاي تنظيم كردهايم كه آنرا هم در اختيار ميگذاريم و رأي گرفته ميشود.
خلاصه اينكه به آئين نامه بايد رأي داده شود.
مسئله ديگري كه ميخواستم عرض كنم مسئله اصل طرح پيشنهادي است در واقع ما ميخواهيم كاري بهتر انجام داده باشيم اگر قرار باشد كه طرح پيشنهادي ديگري داشته باشيم غير از اين طرح كه قبلا منتشر شده آن طرح پيشنهادي بايد تكثير شده، در اختيار آقايان گذاشته شود آنوقت نظر بدهند كه كداميك بايد ملاك كار باشد، عرض من تمام شد.
رئيس (خادمي) ـ آقاي خامنهاي بفرمائيد.
خامنهاي ـ
بسم اللّه الرحمن الرحيم
، من به عنوان مقدمه استناد ميكنم به فرمايشات امام يعني استقلال اين مجلس و اصالت اين مجلس و نظر اين مجلس و استناد ميكنم به نظر رئيس دولت و آقاي وزير كشور كه صلاحيت مجلس را شناختهاند و معناي صلاحيت مجلس و تشكيل آن از دو باب است يكي استقلال نظر و ديگري صلاحيت تام براي قبول يا رد هر چيزي كه صورت قانوني داشته باشد.
به دو دليل: يكي اينكه منتخب مردم هستند و همان مطلبي كه جناب منتظري فرمودند و مردم از آنها توقع دارند و ممكن است مردم در خارج به ما اعتراض كنند كه شما چرا اين نظامنامه را قبول كرديد، دوم اينكه گمان ميكنم كه هيأت محترم دولت و آقاي وزير كشور و بقيه كسانيكه اين نظامنامه را تهيه كردهاند، اصل بين المللي تفكيك قوا را قبول دارند.
به هر حال اين چيزي است كه مدعي هستند و بارها ديده شده كه اعضاي دولت و آقاي نخست وزير گله كردهاند از مقامات غير مسئولي كه دخالت در قوة مجريه كردهاند و چنين ايرادي به جا و سزاوار هم بوده است زيرا قوه مجريه نبايد مورد دخالت قوة ديگري قرار گيرد.
معكوس اين به خود آقايان وارد است، من چون سوء نيتي در بين نميبينم، خوب نظامنامهاي بوده براي زمينه تدوين نظامنامه داخلي مجلس، ولي اين دليل بر حاكميت آن نظامنامه بر ما يعني نمايندگان 36 ميليون جمعيت ايران نخواهد بود، اصولاً اگر قواي ثلاثه يعني قوه مقننه و مجريه و قضائيه را قبول كنيم كه بر معيارهاي بين المللي اينها از هم منفك هستند و جز به مقدار محدود برابر با قانون اساسي كه هنوز نوشته نشده است حق دخالت ندارند، احترام اين مجلس اقتضا ميكند كه در صلاحيتش دخالت نشود و تدوين هر چيزي كه صورت تقنيني دارد در آن حدي كه مقررات و مصوبات خود شورا اجازه داده است و به وسيلة خود دولت به ما ابلاغ شده است و با چنين صلاحيتي ما را فرستادهاند، اين صلاحيت را محترم بشمارند.
نظامنامه داخلي اينجا اولين چيزي است كه در تدوين قانون اساسي مؤثر است، و اشاره بفرمايش آقاي منتظري ميكنم چون هر چيزي كه كانالي و معبري باشد و مسدود كننده و محيط و محدود كننده افكار و عقايد اين جلسه باشد اعم از نظامنامه يا پيش نويس قانون اساسي هر دو به طور برابر مردود است، براي اينكه اينجا هيچ نوع تلقين و تزريقي و هيچ نوع محدوديتي از لحاظ الفاظ، از لحاظ اصول و ماده و پيشنهاد نبايد بشود كه فكر صاف نماينده ملت به مسيري كشيده شود.
لذا اجازه بدهند نظامنامه را بياورند.
نمايندگان و بنده تقاضا كرديم از مقام رياست ولي نياوردند اصل نظامنامه را هيچ يك از حاضرين اطلاع ندارند، اولا اصل نظامنامه را از مقام رياست تقاضا دارم به همه بدهند و بعد بر اساس آن يا بعنوان يك پيشنهادي، ميل مجلس است خواست تصويب ميكند نخواست نظريات ديگري را در آن ادغام ميكند و يا رد ميكند و چيز جديدي ميگذارد و همچنين استبدنبال اين پيش نويس قانون اساسي كه به هر صورتي باشد، محدود ميكند دامنه تفكر و تعمق و تصميم نمايندگان را.
تقليد به هر يك از اين اصول باعث ميشود كه از اصول ديگري غافل بمانند و من اين را بعنوان مبناي حقوقي مورد اعتقاد و قبول دولت عرض ميكنم و گمان نميكنم خود آنها هم قصد تحميل داشته باشند.
ما آمادهايم، نظامنامه را به برادر عزيزم آقاي دكتر شيباني عرض ميكنم كه ما براي اين كار اينجا آمدهايم در اينجا هيچ كاري زائد نيست چون ما تشريفات را كه شايد زائد بود پشت سرگذاشتيم.
نظامنامه مستقيماً در سرنوشت قانون و ملت و مسلمين دنيا و اسلام مؤثر است.
عرض ديگري ندارم.
رئيس (خادمي) ـ آقاي دكتر بهشتي بفرمائيد.

نايب رئيس (بهشتي) ـ
بسم اللّه الرحمن الرحيم
، در طليعه انجام وظيفه سنگيني كه برعهده گرفتهايم احساس ميكنم يادآوري اين اصل بخودم و دوستانم مفيد باشد كه سعي كنيم در هر مسئلهاي و مطلبي به حداقل صحبت اكتفا كنيم و ضمناً وقتي يك مسئلهاي مطرح است مسئله بعدي را مطرح نكنيم.
مسئله متن را جناب آقاي منتظري و جناب آقاي خامنهاي مطرح كردند در حاليكه مطرح نبود و بعداً مطرح ميشد، تا بتوانيم با اين وقت كوتاهي كه از نظر مقتضاي انقلاب در پيش داريم در حداقل وقت كارهايمان را تمام كنيم.
در مورد تصويب اعتبارنامه، همانطوريكه فرمودند سنت پارلماني صحيح است، منتهي بايد ديد ضرورت دارد يا نه؟ بخصوص كه رسيدگي به اعتبارنامهها باز تشكيل كميسيون ميخواهد و اگر اعتراضي باشد مورد رسيدگي قرار گيرد كه اين مدتي وقت ميخواهد.
در يك پارلماني كه عمرش 2 يا 4 سال است، خوب وقت اين كارها هست ولي براي اين گردهمائي كه بايد در حداقل وقت ممكن، نميگويم با شتابزدگي، بايد كاري را تمام بكنيم شايد وقت براي اين سنت هائي كه مستحب است نباشد.
چون تأييد كننده اعتبارنامهها دولت است.
راجع به آئين نامه داخلي بايد عرض كنم بهرحال اين جلسه تا اينجا يك آئين نامه ميخواست و آنچه تا اينجا انجام گرفت طبق آئين نامه بود كه آنرا ديگر نميتوانست اين مجلس تصويب كند آن را بايد قبلا دولت و شوراي انقلاب تصويب ميكرد و اين كار را كرد ولي از اين به بعد بستگي دارد به رأي آقايان.
از نظر بنده فكر ميكنم رأي منصفانه اين باشد كه در اين جلسه هيأت رئيسه دائمش را انتخاب كند و بعد هيأت رئيسه دائم در اولين جلسه كميسيوني را براي رسيدگي به آئين نامه تعيين كند و اين كميسيون سعي كند تا امشب به اين آئين نامهها رسيدگي كند و فردا در جلسه مطرح شود.
چون اگر آئين نامه نباشد ما بايد سه روز جلسه نداشته باشيم و منتظر تصويب آئين نامه باشيم و يا اينكه انتخاب هيأت رئيسه دائم را هم ببعد از تصويب آئين نامه موكول بفرمائيد، بنابراين پيشنهاد ميكنم كه همين الان اگر موافق هستيد طبق سنت يك موافق و يك مخالف صحبت كند و بعد به رأي بگذاريد و 5 نفر را براي كميسيون رسيدگي به آئين نامه داخلي تعيين كنيد واين كميسيون را موظف كنيد كه تا فردا صبح نتيجه كارش را به جلسه علني بدهد.
رئيس (خادمي) ـ آقاي مكارم شيرازي بفرمائيد.

مكارم شيرازي ـ
بسم اللّه الرحمن الرحيم
، مجلسي است در تاريخ مملكت ما بي سابقه و در شرايطي تشكيل ميشود كه مملكت شديداً نياز دارد هر چه زودتر نتيجه كار مجلس در اختيار مردم قرار بگيرد.
من يك تذكر كوتاه ميخواستم عرض كنم شايد بعضي از دوستان فرمودند وقت ما كوتاه و مواد اساسنامه بسيار مفصل است هر چه صرفه جوئي در وقت بكنيم بسيار بمورد و بجاست حتي الامكان از تشريفات حذف ميكنيم.
موضوع ديگر اين است كه اين مجلس با مجالس ديگر فرِ بسيار دارد.
انشاءاللّه در يك محيطي مملو از تفاهم، بحثها تعقيب بشود.
من بعنوان انجام يك وظيفه عرض ميكنم از مختصر خشونتي كه در آغاز مجلس بچشم خورد متأثر شدم و با نهايت معذرت از آقاياني كه صحبت فرمودند عرض ميكنم كه ما بالاخره تابع منطقيم، استدلال ميكنيم، بحث ميكنيم، آخرهم به رأي شما ميگذاريم.
جاي اين ندارد كه بحثها خداي نكرده، به خشونت كشيده شود، اساس اسلام است و اساس اخلاِ است.
اخلاِ و تفاهم بايد رعايت شود و رعايت خواهد شد.
اما در موضوع آئين نامه، بدون شك آئين نامه الگوي كار ما است ما ميخواهيم اينجا كار كنيم الگوي كار ما را ديگران بنشينند و تصويب كنند و در اختيار ما بگذارند؟ فكر نميكنم با هيچ منطقي جور در بيايد اگر بنا است ما بنشينيم كار كنيم الگوي كار را بايد خودمان تعيين كنيم، اگر قرار است ديگري بما ديكته كند اين با بحث آزاد ما سازگار نيست.
بنابراين آئين نامه بايد اينجا تنظيم و تصويب شود.
و اما اينكه آقاي دكتر بهشتي فرمودند در اختيار كميسيوني گذاشته بشود بقول آقاي خامنهاي اصلا ما آئين نامه را نديدهايم.
بدهيد ببينيم، مطالعه كنيم نظراتي اگر رويش داشته باشيم در همين اوقات تنفس، تفاهمي، بحثي بشود بعد معلوم شود آن كميسيوني كه ميخواهد انتخاب بشود و افكار افراد را در نظر بگيرد بايد چه خط سيري را تعقيب كند.
عرضم را كوتاه ميكنم به عنوان استفاده از وقت معذرت ميخواهم.

رئيس (خادمي) ـ آقاي مهندس سحابي بفرمائيد.

مهندس سحابي ـ
بسم اللّه الرحمن الرحيم
، من عرض مختصري دارم، فقط ميخواستم يادآوري كنم اين صحبت هائي كه آقايان منتظري و خامنهاي فرمودند اينها در متن بحثهاي مجلس است و قبل از اينكه هيئت رئيسه مجلس انتخاب شود اين بحثها خارج است.
قرار بر اين است كه اولين كار اين مجلس تعيين هيئت رئيسه قطعي باشد بعد وارد متن كار مجلس ميشود.
اين يك نكته بود بنابراين بنده پيشنهاد كفايت مذاكرات ميكنم و به انتخاب هيئت رئيسه ميپردازيم تا مجلس رسمي بشود.
نكته ديگر اينكه اين آئين نامه كه فعلا در اختيار ما است، برخلاف آن آئين نامهاي كه آقاي خامنهاي فرمودند، آئين نامه تدوين شده دولت نيست.
اين آئين نامه از طريق مراجع و نهادهائيكه در رژيم فعلي ما جنبه قانوني و مشروعيت دارد، از آن طريق گذشته است يعني آئين نامه به وسيله دولت تهيه شده و در شوراي انقلاب هم تصويب شده و نمايندگان شوراي انقلاب هم پاي اين آئين نامه امضاء گذاشتهاند.
بنابراين مشروعيت دارد تا حالا، از اين به بعد وقتي قانون اساسي تصويب شد و مراجع ديگري براي قانونگذاري تعيين شد آنوقت است كه از طريق ديگري آئين نامهها تنظيم خواهد شد.
بنابراين تا اينجا اين آئين نامه رسميت دارد.
ديگر عرضي ندارم.
رئيس (خادمي) ـ از طرف آقاي مهندس سحابي پيشنهاد كفايت مذاكرات رسيده است به رأي ميگذاريم.
آقاياني كه موافقند قيام بفرمايند (اكثر برخاستند) چون اكثريت موافق هستند به اين ترتيب تصويب ميشود.
مقدم مراغهاي ـ بنده پيشنهاد تنفس ميكنم.


10ـ تعيين زمان تشكيل جلسة بعد و پايان جلسه رئيس (خادمي) ـ جلسه تا ساعت 5 بعد از ظهر تعطيل ميشود.
(جلسه در ساعت سيزده و پنج دقيقه تعطيل شد) رئيس سني مجلس بررسي نهايي قانون اساسي - حسين خادمي